Afgelopen week was Akwasi, mede-oprichter van Omroep Zwart, het onderwerp van gesprek in de media. Zijn deelname aan De Slimste Mens zorgde voor veel opspraak en racistische opmerkingen, waarna zowel steun als verdere kritiek volgde vanuit alle hoeken. De tijd leert ons dat sociale media podium biedt aan het vrij vormgeven van ieders gedachtegang, maar waarom voelen mensen zich toch zo vrij om hun ongezouten mening publiekelijk te delen en wat zijn de gevolgen voor de deelnemers die plaatsnemen voor de camera?
.png)
Onderzoek naar de dynamiek van sociale media onthult diverse redenen waarom mensen zich vrij voelen om openlijk hun meningen en uitlatingen over realitysterren en bekende persoonlijkheden te delen. Een belangrijke factor hierin is de perceptie van anonimiteit en de afstand die sociale media platformen bieden. Het gebruik van online pseudoniemen creëert een ‘veilige ruimte’ waarin gebruikers zich minder geremd voelen om vrijuit te spreken. Deze afstand wordt versterkt door de digitale aard van interactie, waarbij gebruikers vaak het gevoel hebben dat hun woorden minder directe consequenties hebben dan in face-to-face gesprekken.
Een andere belangrijke factor is de 'parasociale relatie' die mensen ontwikkelen met bekende persoonlijkheden. Het publiek voelt vaak een illusoire verbondenheid met beroemdheden, alsof ze persoonlijke relaties met hen onderhouden, hoewel deze relaties eenzijdig zijn. Deze gepercipieerde nabijheid motiveert mensen om hun gedachten en meningen te uiten alsof ze met vrienden praten, zonder zich volledig bewust te zijn van de impact op de bekendheid in kwestie.
Bovendien wordt sociale media gekenmerkt door een cultuur van openbaar delen en de wens om gezien en gehoord te worden. Het posten van meningen over beroemdheden wordt vaak gezien als een manier om deel te nemen aan bredere gesprekken en om erkenning te krijgen binnen online gemeenschappen. Het delen van meningen over bekende persoonlijkheden kan ook fungeren als een vorm van zelfexpressie en identiteitsvorming, waarbij gebruikers hun eigen waarden en opvattingen articuleren in relatie tot de levens van beroemdheden.
Daarnaast spelen groepsdynamieken een rol in het vormgeven van online uitlatingen over bekende persoonlijkheden. Het fenomeen van 'meeloperij' kan zich manifesteren, waarbij individuen de meningen van anderen volgen om sociale goedkeuring te verkrijgen. Dit kan leiden tot een collectieve dynamiek waarbij het uiten van negatieve of positieve meningen over een beroemdheid wordt versterkt binnen specifieke online gemeenschappen.Ten slotte speelt de cultuur van online kritiek een rol bij het aanmoedigen van openlijke uitlatingen over beroemdheden. Kritiek kan worden gezien als een vorm van sociale controle, waarbij het publiek normen en waarden handhaaft door reacties op het gedrag van beroemdheden. Dit kan variëren van kritiek op controversiële acties tot het bespreken van uiterlijke kenmerken.
Alhoewel het bekritiseren, of juist het prijzen van tv-persoonlijkheden, positieve effecten kan hebben op de mensen die zich uitlaten op sociale media, is dit voor de tv-persoonlijkheden zelf een ander verhaal. Studies tonen aan dat de deelnemers vaak intense emotionele en psychologische stress ervaren tijdens de opnames, met gevolgen voor hun welzijn op lange termijn. Deze stress komt voort uit de constante blootstelling aan camera's, competitie en sociale druk.
Het voorbeeld van Akwasi bevestigt dat reacties op sociale media ook hen, die wij als kijker denken te kennen, niet koud laat. Alhoewel de digitale commentator zich vrij voelt om uitlatingen te doen door deze nabijheid, of juist de afstand, die sociale platformen creëren; is het soms weleens goed om te bedenken dat het nog altijd een mens is die deelneemt aan een programma als De Slimste Mens.
