Vervulling na het werk: hoe een pensioenleven echt bevredigend kan zijn

Teresa M. Amabile, emeritus hoogleraar aan Harvard Business School, verkent deze vragen in haar boek Retiring: Creating a Life That Works for You. Samen met mede-auteurs Lotte Bailyn (MIT), Marcy Crary (Bentley University), Douglas T. Hall en Kathy E. Kram (beide van Boston University) biedt ze inzichten in de overgang naar het pensioen — een overgang die volgens hen veel meer inhoudt dan alleen stoppen met werken.

Pensioen als proces, niet als eindpunt

“Er is geen universele manier om met pensioen te gaan,” stelt Amabile. Toch ontdekte het onderzoeksteam enkele rode draden die voor vrijwel iedere gepensioneerde relevant zijn. Uit hun studie, die bestond uit diepgaande gesprekken met veertien mensen tijdens hun overgang naar pensioen en éénmalige interviews met nog eens 108 mensen tussen de twintig en zeventig jaar oud, kwam een helder model naar voren: vier fundamentele taken die iedereen moet doorlopen bij het vormgeven van zijn of haar pensioenleven.

De vier essentiële pensioentaken volgens Amabile:

1. Beslis wanneer en hoe u met pensioen gaat.
   Dit lijkt vanzelfsprekend, maar is vaak complexer dan gedacht. Wilt u abrupt stoppen of geleidelijk afbouwen? Wilt u nog blijven bijdragen aan uw vakgebied, of kiest u voor volledige afstand?
2. Laat uw werkidentiteit los.
   Een van de moeilijkste onderdelen blijkt het loslaten van de professionele identiteit. Wie bent u zonder uw titel, uw netwerk, uw status? Het is een diepgaand emotioneel proces dat tijd en reflectie vereist.
3. Verken en experimenteer met een voorlopige pensioenstructuur.
   In deze fase zoekt u naar wat voor u voldoening geeft. Probeer nieuwe hobby’s, vrijwilligerswerk, deeltijdwerk of reizen. Deze fase draait om ontdekken en ervaren.
4. Consolideer een stabiele pensioenstructuur.
   Uiteindelijk vormt zich een nieuwe levensstructuur waarin u zich prettig en vervuld voelt. Dat kan er voor iedereen anders uitzien, maar kenmerkt zich door ritme, sociale verbindingen en persoonlijke betekenis.

Meer dan alleen vrije tijd

De auteurs benadrukken dat pensioen niet enkel een rustfase is, maar juist een nieuwe levensfase vol mogelijkheden. De babyboomgeneratie – technologisch vaardiger en financieel sterker dan eerdere generaties – staat voor de uitdaging om pensioen vorm te geven op een manier die past bij hun waarden, dromen en levensstijl.

“Wat mensen vaak onderschatten,” zegt Amabile, “is hoe sterk hun werk verweven is met hun identiteit. Werk biedt structuur, sociale contacten, gevoel van nut en status. Die elementen moet u na pensionering bewust opnieuw invullen.”

De emotionele kant van loslaten

Voor velen is werk niet zomaar een manier om geld te verdienen, maar ook een bron van zelfvertrouwen en zingeving. Het wegvallen daarvan kan leiden tot gevoelens van leegte of zelfs verlies. Amabile’s boek nodigt uit tot open reflectie over deze gevoelens en reikt praktische strategieën aan om een nieuw gevoel van vervulling te vinden.

Pensioen is persoonlijk

Wat dit boek onderscheidt, is dat het geen kant-en-klaar stappenplan biedt, maar juist ruimte laat voor persoonlijke invulling. Of u nu wilt reizen, een nieuwe passie wilt ontdekken, meer tijd met kleinkinderen wilt doorbrengen of zich wilt inzetten voor een goed doel — het draait allemaal om wat voor ú werkt.

De overgang naar pensioen is geen simpele afsluiting, maar een kans op een nieuw begin. Met Retiring: Creating a Life That Works for You bieden Amabile en haar collega’s waardevolle handvatten voor iedereen die deze nieuwe levensfase bewust en betekenisvol wil vormgeven. Het boek is een uitnodiging tot zelfonderzoek, een gids voor persoonlijke groei en een inspirerend pleidooi voor een vervuld leven ná het werk.

En nu zijn we benieuwd naar u, beste Proudies-lezer.

• Hoe heeft u uw pensioenleven ingevuld?
• Wat gaf u opnieuw richting of energie nadat u stopte met werken?
• Zijn er dingen waar u nog steeds mee worstelt of juist inspiratie uit haalt?

Laat het ons weten in de reacties of stuur ons een bericht. Uw verhaal kan andere lezers inspireren — en wie weet zetten we het binnenkort in de spotlight binnen onze community.

Mail uw reactie naar redactie@proudies.nl of deel uw ervaring via onze nieuwsbrief of sociale media.
Samen maken we van deze levensfase een rijk en betekenisvol hoofdstuk.

‍

Bron:
Lambert, L. (2025, 2 januari). A Retirement Expert Explores Finding Fulfillment After Work. Harvard Business School.
https://hbswk.hbs.edu/item/a-retirement-expert-explores-finding-fulfillment-after-work

‍