De tentoonstelling This is not the end of the road markeert de eerste solotentoonstelling in Nederland van de Poolse Romakunstenaar Małgorzata Mirga-Tas. Met haar kunst zet ze zich in voor de viering en versterking van de Roma-identiteit. Mirga-Tas gebruikt haar textiele werken om de eeuwenlange negatieve beeldvorming van de Roma- en Sinti-gemeenschappen te ontkrachten, maar doet dit op een opbeurende en positieve manier. Ze nodigt de Limburgse kunstenaar Morena Bamberger, met een Sinti-achtergrond, uit om eveneens werk te presenteren. De tentoonstelling benadrukt de waarden van gemeenschap, samenwerking, herinterpretatie en creativiteit.
.png)
Morena Bamberger opent de tentoonstelling van Małgorzata Mirga-Tas. Foto: Peter Cox
Twee jaar geleden kreeg Mirga-Tas de eer om Polen te vertegenwoordigen op de Biënnale van Venetië. Dit sluit aan bij de recente trend op internationale tentoonstellingen om meer ruimte te geven aan etnische minderheden. Mirga-Tas was de eerste Romakunstenaar die deze erkenning kreeg. Haar indrukwekkende textielinstallatie Re-enchanting the World is nu bijna volledig te zien in het Bonnefanten Museum. Hoewel één werk niet werd uitgeleend, doen de overige elf doeken de museumzaal stralen als een kleurrijk en levendig palazzo. De doeken brengen de rijke cultuur van de Roma-gemeenschap tot leven door verschillende scènes uit hun dagelijks leven te tonen, waarbij elk seizoen wordt verbeeld door middel van schitterende stoffen en patronen.
De wandkleden zijn geïnspireerd door de muurschilderingen in het Palazzo Schifanoia in Ferrara, Italië. Elk wandkleed bestaat uit drie horizontale lagen: de bovenste laag toont de vestiging van de Roma in Europa 700 jaar geleden, de middelste laag combineert sterrenbeelden met prominente Roma-figuren, en de onderste laag weerspiegelt het hedendaagse leven van de Roma. Mirga-Tas' werken zijn rijk aan details, waarbij elk element zorgvuldig is geknipt en gestikt uit tweedehands stoffen. Ondanks de grote uitdaging voltooide ze deze meesterwerken in slechts vijf maanden, met hulp van haar familie en gemeenschap.
Mirga-Tas heeft zich laten inspireren door de multiculturele oorsprong van de fresco's in Palazzo Schifanoia, wat aansluit bij de diversiteit van de Roma. Ze biedt een tegenwicht aan de vaak clichématige en stereotype afbeeldingen van Roma, zoals de zeventiende-eeuwse prenten van Jacques Callot die hen vaak exotisch en armoedig weergeven. In haar serie Out of Egypt herinterpreteert Mirga-Tas deze prenten van Callot op een respectvolle en waardige manier.
Haar werk kan worden gezien als een vorm van her-appropriatie kunst, waarbij ze de stereotypen van kunstenaars zoals Callot terugneemt en herinterpreteert vanuit haar eigen perspectief. Deze aanpak geeft de Roma de kans om hun eigen verhaal te vertellen en hun identiteit op een positieve manier te vieren.
Mirga-Tas’ werk gaat verder dan alleen artistieke expressie. Het is ook een politiek statement. Door de samenwerking met andere Roma-vrouwen benadrukt ze het belang van gemeenschappen binnen de Roma-cultuur. Dit collectieve aspect was cruciaal bij het realiseren van haar ambitieuze projecten binnen de korte tijdsspanne, omdat ze dan bijvoorbeeld hulp inschakelde van haar familieleden om werken te voltooien. Zelf geeft Mirga-Tas ook terug aan haar gemeenschap door talloze culturele evenementen en workshops te organiseren in Polen, gericht op het versterken van de Roma-gemeenschappen en het bevorderen van hun zichtbaarheid. Dit is een tegenwicht voor de vaak sensationele en negatieve beeldvorming door de media. In haar kunstwerken gebruikt ze foto’s van Roma, genomen door insiders, om een realistisch en respectvol beeld te schetsen van hun leven.
Het Bonnefanten Museum draagt bij aan deze zichtbaarheid door de tentoonstelling van Mirga-Tas te combineren met werken van de Limburgse kunstenaar Morena Bamberger, die een Sinti-achtergrond heeft. Bamberger’s installatie met een woonwagen en paard als heiligdom sluit naadloos aan bij de thema’s van Mirga-Tas en biedt een krachtige dialoog tussen hun werken. Het lijkt net of er iemand woont in het museum!
Mirga-Tas’ tentoonstelling in Maastricht is meer dan een artistiek evenement. Het is een viering van de Roma-cultuur, een krachtig statement tegen discriminatie, en een oproep tot een nieuw wereldbeeld. Door haar kunst toont Mirga-Tas hoe collectieve creativiteit en gedeelde verhalen kunnen bijdragen aan een betere, meer inclusieve wereld.
Mirga-Tas heeft de titel van haar project ontleend aan het boek Re-enchanting the World van Silvia Federici, dat gaat over de kracht van gemeenschappen om de uitwassen van patriarchaal kapitalisme te herstellen. Haar werk past perfect in deze visie, door het gebruik van tweedehands stoffen die warmte en geschiedenis uitstralen, en door het benadrukken van het belang van collectieve inspanningen.
Met haar kunstwerken biedt Mirga-Tas niet alleen een visuele traktatie, maar ook een diepgaande boodschap van hoop, solidariteit en veerkracht. Haar tentoonstelling in het Bonnefantenmuseum is een must-see voor iedereen die geïnteresseerd is in kunst, geschiedenis en sociale rechtvaardigheid.
De tentoonstelling loopt tot 16 februari 2025 en is te zien in het Bonnefanten Museum in Maastricht.
