Empathie is het vermogen om de emoties, gedachten en ervaringen van anderen te begrijpen, te delen en daar op een goede manier op te reageren. Je kan je in iemand anders' situatie verplaatsen en hun gevoelens herkennen en begrijpen, zelfs als je die zelf niet hebt ervaren. Weinig levende wezens kunnen dit, maar mensen hebben het vermogen om dit te leren en zelfs door te geven. Maar wat gebeurt er met een samenleving die steeds digitaler wordt? En kunnen oudere generaties een rol spelen om empathie terug te brengen en door te geven?
.png)
Het "empathiecircuit" verwijst naar de netwerken en hersengebieden die betrokken zijn bij het ervaren van empathie, oftewel het vermogen om de emoties en perspectieven van anderen te begrijpen en te delen. Dit circuit omvat verschillende hersengebieden die samenwerken om ons in staat te stellen emotionele signalen van anderen te herkennen, hun gevoelens te begrijpen en daarop te reageren. Het goede nieuws is: We kunnen empathie trainen.
Stel je voor dat iemand je afsnijdt op de weg. Je kunt boos of geïrriteerd reageren, maar je kunt ook empathisch reageren door je af te vragen: “Wat zou er met deze persoon aan de hand kunnen zijn? Heeft hij of zij haast vanwege een noodgeval, wat het roekeloze gedrag zou kunnen verklaren?” Door je hersenen op deze manier te trainen om empathisch te reageren, vergroot je de kans op een empathische reactie. Wanneer wij ons openstellen voor anderen, beïnvloedt dit ons lichaam en gedrag. Empathie kan bijvoorbeeld leiden tot veranderingen in je gezichtsuitdrukking en je gedrag, en letterlijk dichter bij de ander komen. Sommige wetenschappers stellen zelfs dat empathie een eerste stap is naar heling, niet alleen binnen gezinnen en families, maar ook op bredere schaal in gemeenschappen en daarbuiten. Door samen te werken en elkaar te begrijpen, kunnen we meer begrip creëren in plaats van tegenover elkaar te staan.
Oudere generaties hebben de rijkdom van levenservaring wat vaak bijdraagt aan het verfijnen en het vermogen om gevoelens en perspectieven van anderen beter te begrijpen. Ondanks dat empathie iets is dat vaak geleerd wordt in de jongere jaren, kijken wetenschappers nu ook naar de groei van emotionele wijsheid bij ouderen. Er zijn studies die laten zien dat dit juist blijft toenemen naarmate we ouder worden. Er is de hypothese dat ouderen meer tijd hebben gehad om relaties op te bouwen en complexere emoties te ervaren, waardoor hun empathische reacties kunnen worden verdiept.
Persoonlijke (niet digitale) communicatie omvat tal van non-verbale signalen zoals lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en intonatie, die allemaal cruciaal zijn voor het overbrengen van empathie. Bij face-to-face interacties kunnen deze signalen eenvoudig worden waargenomen en geïnterpreteerd, wat bijdraagt aan een dieper begrip van de emoties van anderen. Jongere generaties bevinden zich echter steeds vaker in een digitale wereld, waar de nuances van empathie vaak ontbreken of minder duidelijk zichtbaar zijn. Studies uit Amerika laten al zien dat empathie in jongeren begint af te nemen. Wat bij ons de vraag doet rijzen: Kunnen oudere generaties een belangrijke rol spelen als mentors, door jongeren te onderwijzen over het belang van empathie en de waarde van persoonlijke communicatie?
In eerdere artikelen heeft Proudies de rol van grootouders en oudere generaties belicht, zoals in "Het evolutieve fenomeen van grootouderschap." Welke rol kunnen oudere generaties spelen bij de overdracht van kennis en empathie? En moeten we als samenleving onze kijk op ouder worden herzien? Zoals comedian Josh Kornbluth treffend opmerkte: “Jarenlang zocht de mensheid naar manieren om jong te blijven, terwijl de ware bron van rijkdom juist in het ouder worden te vinden is.”
