Na 35 jaar huisarts te zijn geweest in het Brabantse Oss, heeft Sjaak van Dorst na zijn pensioen een nieuwe roeping gevonden: hij is straatdokter geworden. Hij biedt nu zorg aan dak- en thuisloze mensen vaak zonder zorgverzekering. Trots toont hij de spreekkamer, ingericht met tweedehands meubels, instrumentarium, en verbandmaterialen.
.png)
De spreekkamer is gelegen in De Pitstop, een dagopvang voor mensen met sociale en psychische problemen. Deze locatie huisvest ook andere hulporganisaties: er zijn spreekuren voor seksuele gezondheid, Barka (een stichting voor arbeidsmigranten uit Oost- Europa), een dagbesteding, een timmerwerkplaats, een postkantoor en een keuken. In de winter is hier ook de nachtopvang gehuisvest. De redactie van Proudies spreekt met deze inspirerende man over de mensen wiens verhalen vaak onverteld blijven.
Een boerenjongen met een roeping
Sjaak van Dorst, een boerenzoon en de achtste van tien kinderen, groeide op op het platteland waar vakanties en (verre) reizen geen deel uitmaakten van het leven. “Het uitje dat het verst van huis ging, was naar de Bossche veemarkt!” zegt hij lachend. Toen hij als eerste van zijn familie op academisch niveau ging studeren, bracht dit hem naar Groningen op een plek vol nieuwe indrukken. "Ik zag daar voor het eerst roltrappen in de V&D. Na de overweging om veearts of arts te worden, besloot hij uiteindelijk humane geneeskunde te gaan studeren aan de Universiteit van Groningen. Dat zijn echte passie bij het huisartsenwerk lag, werd al snel duidelijk toen hij co-schappen liep in het ziekenhuis: "Ik ben een mensen-mens, ik wil onder de mensen in hun eigen omgeving zijn."
Geen ‘standaard’ praktijk
Na 35 jaar als huisarts te hebben gewerkt, kwam daar uiteindelijk het pensioen op zijn 65e. “Al na een paar weken dacht ik: is dit het nou? Ik miste mijn vak.” De sociale werkers die werkten met dak- en thuisloze mensen misten de medische zorg en hadden Sjaak al een keer eerder benaderd of hij de rol van straatdokter wilde oppakken. Waar hij daar eerder geen tijd voor had, was dit een kans om samen met de sociaal werkers een praktijk als straatdokter in Oss op te zetten. Er kwam goedkeuring voor financiering van de gemeenteraad. “Het kostte veel voorbereiding om dit op te starten: van het zoeken naar een locatie, het uitzoeken van wet- en regelgeving, tot het opbouwen van samenwerking met hulporganisaties, de gemeente, de lokale apotheek, huisartsen en ziekenhuis.”
Waarom bereiken dak- en thuisloze mensen moeilijk reguliere zorg?
Bij deze groep mensen is vaak sprake van een mix van problemen. Zoals lichamelijke aandoeningen, psychiatrische problematiek, verslavingen, verstandelijke beperkingen en armoede. Zij worden vaak buitengesloten en hebben in het algemeen geen positieve ervaringen met instanties. Ze ervaren een hoge drempel om aan te kloppen voor zorg en hebben in de regel veel wantrouwen gekregen. Het dagelijks leven is voor hen overleven. Gezondheid komt dan niet op de eerste plaats. Organiseren en overzicht hebben is lastig. Een gepland spreekuur en afspraken maken is daardoor moeilijk. Daarnaast zijn er altijd financiële problemen, ze zijn vaak onverzekerd en sommigen hebben geen BSN-nummer.
Echt een andere wereld
Nederland telt enkele tientallen straatdokters, te weinig volgens van Dorst. "Het beeld dat een dakloos persoon een oudere alcoholverslaafde man is met problemen, klopt niet meer. Het kan ook een vrouw zijn die in een scheiding is en geen andere optie heeft dan bij een vriend op de bank slapen, soms onder bepaalde onprettige voorwaarden. Of een arbeidsmigrant die ontslagen is en geen verzekering meer heeft." Het aantal dak- en thuislozen neemt toe. Daarom is het van belang dat in heel Nederland een netwerk komt van straatzorg. Hij hoopt dat daarom meer artsen overwegen om straatdokter te worden. “Het is zinvol werk. Je moet er wel de juiste persoon voor zijn. Je moet sociaal bewogen zijn, je komt soms in moeilijke situaties terecht en je moet tegen hectiek kunnen.”
“En vooral: mentaal sterk in je schoenen staan.” Dat hij een echte mensen-mens is, blijkt wel uit hoe hij omgaat met iedereen: “Ik ben Sjaak, en jij bent wie jij bent, en vanuit dat gelijkwaardige perspectief kijken we hoe we mensen kunnen helpen.”
Hoe lang gaat hij nog door?
Naast straatdokter is hij ook dorpsdokter, wat hij volgens de BIG-registratie nog anderhalf jaar mag doen. “Mijn vader was boer en heeft als boer deze wereld verlaten,” zegt hij als we vragen tot hoe lang hij wil doorwerken. En of hij er voldoening uit haalt? “Zeker. Al krijg ik geen bedankjes, cadeautjes of bloemen, de mensen die ik help, hebben vaak zoveel problemen dat ze daar niet over nadenken.”
En aan het einde van het gesprek laat hij nog trots een foto zien van zijn pasgeboren kleinzoon. Weer heeft hij een nieuwe titel in zijn leven: Opa. Een titel waar hij ook opnieuw trots op is.
Lees ook:
