Marjan Slob, 59 jaar oud en filosoof, kreeg in 2023 de eretitel: Denker des Vaderlands. In een interview met Proudies neemt ze ons mee op haar levenspad, waarbij ze de rol van filosofie als een rode draad door haar geluk en vervulling benadrukt.
.png)
foto door Robert van Hall
Marjan Slob groeide op in het vredige Giessenburg, waar religie een dominante rol speelde. Hoewel haar eigen gezin minder nadruk legde op religie, vond ze als jonge vrouw geen bevredigende antwoorden op de levensvragen die haar bezighielden. Op zoek naar antwoorden begon ze aan een studie psychologie, maar het raakte haar niet. Een vriend wees haar op filosofie, en daar vond ze haar thuis. "Een groot geschenk," zegt ze, "om op 20-jarige leeftijd al te ontdekken wie je werkelijk bent." Opgegroeid in een tijd van economische onzekerheid in de jaren 80/90, ontdekte ze haar roeping in filosofie. Omdat er weinig perspectief was op werk, had ze de vrijheid om deze studierichting te kiezen zonder zich zorgen te maken over haar kansen op het werkveld. Het was een keuze die haar niet alleen geluk bracht, maar ook de mogelijkheid om haar kennis en ervaring te delen met anderen.
Filosofie stelt vragen als: 'Hoe moeten we als mens een goed leven leiden?' Dit geldt niet alleen op persoonlijk niveau, maar ook op een hoger niveau. “Als mensen zijn we eigenaardige wezens; we zijn sociaal, maar leven ook in ons hoofd, denken na over de toekomst en ervaren soms spanningen tussen ons eigen belang en het grotere goed,” zegt Marjan, “filosofie onderzoekt vragen over geluk en we bekijken deze vragen vanuit verschillende perspectieven. Ik hou ervan om met mensen in gesprek te gaan en diepgaande debatten te voeren. Filosofie draagt bij aan het verkennen van deze diepten.”
“Dit is een eretitel, wat betekent dat het een eer is, maar ook onbetaald," zegt ze lachend. "Er zijn geen verplichtingen of vastgestelde taken. Ik zie het als mijn taak om helderheid in het publieke debat te brengen, om op een goede manier relevante vragen te stellen.” Zeker in de huidige maatschappij zie je dat er nu verschillende verhalen en perspectieven zijn. Marjan: “Hoewel ik niet beweer dat elk perspectief juist is, begint het allemaal met een goed gesprek en begrip. Mijn mooiste avonden zijn die waarop er een goed debat plaatsvindt en mensen weggaan met een glimlach op hun gezicht. Ik vind de reacties op de thema's vaak nog interessanter dan wat ik zelf over te zeggen heb.” Over hoe dit proces voor haar is gegaan zegt ze: “Nu ik wat ouder ben, durf ik ook te vertrouwen op wat ik te zeggen heb, dat ik gesprekken in goede banen kan leiden en dat ik de ervaring heb om met vertrouwen debatten aan te gaan. Ik ben rijp genoeg om mijn plek in te nemen, te reageren, en ik wil er met aandacht en echte aanwezigheid voor mensen zijn.”
Het thema van Marjan Slob als Denker des Vaderlands is ‘Ruim Denken’, waarbij ze onderzoekt wat het betekent om samen ons leven op de wereld te delen. Marjan doelt daarmee op de meerstemmigheid in het publieke domein. Ze benadrukt dat elke persoon verschillende ervaringen heeft die hun meningen beïnvloeden, en die soms lijnrecht tegenover andere meningen staan. En toch moeten we in hetzelfde land met elkaar wonen. Ze vindt het essentieel dat diverse verhalen aandacht krijgen, ook de verhalen die zelden gehoord worden. Hoewel ze het niet altijd eens hoeft te zijn met anderen, zoekt ze begrip voor hun standpunten als startpunt voor een goed debat en denkt ze na over hoe mensen in een democratie samen kunnen leven en geluk kunnen vinden. Ze vertelt dat ze soms verhalen hoort van mensen die radicaal anders denken dan zijn, maar luistert naar hun ervaringen hen toch kan begrijpen: ”Soms zijn we als mensen tegenstrijdig; we kunnen zelfs intern verschillende en tegenstrijdige meningen hebben over een onderwerp, en dat maakt de mens zo interessant. Als we begrijpen dat we allemaal soms een innerlijke strijd voeren, kan dat ons empathischer maken. We kunnen de diversiteit van meningen als een rijkdom van het leven zien. Het is een kunst om naar elkaar te luisteren en te begrijpen waar de ander staat. Als filosoof heb ik training gehad in dit proces en kan ik patronen herkennen, waardoor ik soms dingen in andere bewoordingen kan herhalen, zodat mensen het beter begrijpen en de ander zich gehoord voelt. Vanuit dit punt van wederzijds respect kunnen we een goed debat voeren.”
En hoe ziet een filosoof het ouder worden? Persoonlijk ziet ze dat deze generatie aanzienlijk anders is en veel mondiger is dan de vorige generatie: “We hebben altijd voor onszelf moeten opkomen." Ook ziet ze dat deze generatie veel vitaler is en vaak nog graag langer wil doorwerken. Zelf wil ze ook graag nog lang blijven werken als filosoof omdat het haar enorm veel levensvreugde brengt. Maar de derde levensfase heeft ook een andere kant, zegt ze: “Je wordt geconfronteerd met sterfelijkheid, en hoe ga je om met een lichaam dat eindig is? Je ziet om je heen vrienden met zowel lichamelijke als geestelijke gebreken. Langzaam verlies je wat voorheen vanzelfsprekend was.”
“Ik ben 59 jaar,” zegt ze, “en ik kan steeds meer genieten van de kleine dingen. Ik ontwikkel een groter vermogen om gewoon te zijn, te bestaan, te genieten van de schoonheid en overvloed van onze wereld. Ik kan echt naar de wereld kijken en vervuld raken van de grootsheid van het bestaan. Vroeger rende ik meer, nu doe ik dat bewust minder. Ik kan genieten van kleine geschenken, zoals een plantje dat ik voor mijn verjaardag kreeg. Ik zie het plantje en haar drang om te groeien en te bloeien. Of van de vogels in de lente. Het zijn de kleine dingen die echt belangrijk zijn.”
Als afsluiting deelt Marjan wie haar inspireert en een uitspraak van haar icoon Donna Haraway: "Stay with the trouble” -blijf bij de problemen. In haar rol als filosoof en Denker des Vaderlands, benadrukt ze het belang van echte aandacht, aanwezigheid en het vieren van het leven, ondanks alle uitdagingen. Ze geeft het voorbeeld van haar ouders, waarbij ze ziet dat ze richting het einde van hun leven gaan. “Ik ben er gewoon voor ze, echt zijn, niet ondertussen aan het rennen. Ik vraag het hoe het echt met ze is en probeer echt aanwezig te zijn.” Dat moeilijkheden er altijd zullen zijn, ontkent ze niet: “Soms spartel ik ook even tegen, maar zie dan weer de schoonheid en vreugde en zie dat de wereld een wonder is.”
