In de afgelopen jaren heeft Spotify zich ontwikkeld van een revolutionaire muziekstreamingdienst tot een platform dat steeds meer kritiek krijgt van artiesten en muziekliefhebbers. Een van de meest besproken onderwerpen is het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) om muziek te produceren. Deze AI-gegenereerde nummers worden vaak onder fictieve artiestennamen uitgebracht, waardoor Spotify minder royalty's hoeft te betalen aan echte muzikanten.
.png)
Sinds 2016 zijn er aanwijzingen dat Spotify samenwerkt met productiemaatschappijen om muziek te creëren die wordt toegeschreven aan niet-bestaande artiesten. Deze zogenaamde 'ghost artists' verschijnen prominent in populaire afspeellijsten zoals "Peaceful Piano" en "Chill Vibes". Een onderzoek van de Zweedse krant Dagens Nyheter onthulde dat ongeveer 20 componisten verantwoordelijk waren voor meer dan 500 van deze fictieve artiesten, waarvan de nummers miljoenen keren zijn gestreamd.
Door deze strategie hoeft Spotify minder royalty's te betalen, aangezien deze nummers vaak worden geproduceerd onder gunstigere voorwaarden dan muziek van gevestigde artiesten. Dit leidt tot lagere kosten voor het platform en verhoogde winstgevendheid.
Met de vooruitgang in AI-technologie is het voor platforms als Spotify mogelijk geworden om muziek te genereren zonder menselijke tussenkomst. Deze AI-gegenereerde muziek wordt vaak gebruikt in afspeellijsten die bedoeld zijn voor achtergrondmuziek, zoals concentratie- of slaapmuziek. Omdat deze nummers geen menselijke auteurs hebben, zijn er geen royalty's verschuldigd aan songwriters of artiesten.
In 2023 betaalde Spotify naar schatting 9 miljard dollar aan royalty's. Door het gebruik van AI-muziek kan dit bedrag aanzienlijk worden verminderd, wat een sterke financiële prikkel vormt voor het platform om deze praktijk voort te zetten.
De toename van AI-gegenereerde muziek en 'ghost artists' heeft directe gevolgen voor echte muzikanten. Aangezien deze AI-nummers prominente posities innemen in populaire afspeellijsten, krijgen menselijke artiesten minder exposure en dus minder streams. Dit vertaalt zich in lagere inkomsten, vooral voor onafhankelijke en opkomende artiesten die afhankelijk zijn van streaminginkomsten.
Daarnaast heeft Spotify in 2024 een nieuwe royaltystructuur geïntroduceerd waarbij nummers pas royalty's ontvangen na 1.000 streams. Dit maakt het voor nieuwe artiesten nog moeilijker om inkomsten te genereren via het platform.
In haar boek Mood Machine beschrijft muziekcriticus Liz Pelly hoe Spotify muziek heeft losgekoppeld van de makers. Door de focus te leggen op afspeellijsten die zijn afgestemd op stemmingen en activiteiten, wordt muziek gepresenteerd als een achtergrondproduct zonder duidelijke herkomst. Deze benadering maakt het gemakkelijker om AI-gegenereerde muziek te integreren zonder dat luisteraars zich bewust zijn van het ontbreken van menselijke creativiteit.
Het gebruik van AI in muziekproductie roept juridische en ethische vragen op. Aangezien volledig AI-gegenereerde muziek momenteel niet wordt erkend als beschermd werk, is er geen wettelijke verplichting om royalty's te betalen. Dit creëert een grijs gebied waarin platforms kunnen profiteren zonder compensatie te bieden aan menselijke artiesten.
Bovendien hebben prominente artiesten zoals Billie Eilish en R.E.M. zich uitgesproken tegen het gebruik van AI in muziek, uit vrees dat het de creatieve integriteit van het vak ondermijnt en de inkomsten van echte muzikanten schaadt.
De integratie van AI in muziekstreamingplatforms zoals Spotify biedt financiële voordelen voor de bedrijven, maar heeft aanzienlijke nadelen voor menselijke artiesten. Door muziek te reduceren tot algoritmisch gegenereerde achtergrondgeluiden, dreigt de creatieve waarde van muziek verloren te gaan.
Als luisteraars kunnen we bijdragen aan het behoud van muzikale diversiteit en creativiteit door bewust te kiezen voor muziek van echte artiesten, hen direct te steunen via aankopen of concertbezoek, en kritisch te blijven ten opzichte van de praktijken van streamingdiensten
