Gewoontes zijn routines of gedragingen die we regelmatig, vaak automatisch, uitvoeren. Ze ontstaan door herhaalde blootstelling en uitvoering van een bepaald gedrag. Na verloop van tijd wordt dit gedrag zo diepgeworteld dat we er niet meer bewust over nadenken. Maar waar komen ze vandaan? En waarom zijn ze zo moeilijk te doorbreken?
.png)
Onze hersenen zijn geprogrammeerd om efficiënt te werken. Wanneer we een actie herhaaldelijk uitvoeren, beginnen onze hersenen een specifiek pad te creëren dat deze actie vergemakkelijkt. Dit wordt een neurale weg genoemd. Hoe vaker we deze actie uitvoeren, hoe sterker en meer gevestigd deze neurale weg wordt, waardoor het gedrag automatisch en moeiteloos wordt.
De meeste gewoontes zijn gekoppeld aan een vorm van beloning. Dit kan een directe beloning zijn, zoals de suikerhit van een snoepje, of een indirecte beloning, zoals het gevoel van voldoening na het voltooien van een taak. Dopamine, een neurotransmitter in onze hersenen, speelt hier een centrale rol. Wanneer we een beloning ervaren, komt dopamine vrij, wat een gevoel van plezier of tevredenheid geeft. Dit versterkt onze neiging om het gedrag dat tot die beloning heeft geleid, te herhalen.
Omdat gewoontes geautomatiseerde reacties zijn, vereisen ze minimale bewuste inspanning. Ze gebeuren vaak zonder dat we erbij stilstaan, wat ze moeilijk te detecteren en te veranderen maakt.
Sommige gewoontes zijn gekoppeld aan emotionele reacties. Bijvoorbeeld, iemand kan naar voedsel grijpen wanneer hij zich verdrietig of gestrest voelt. Deze emotionele banden maken het moeilijker om de gewoonte te doorbreken omdat het niet alleen een gedragsverandering vereist, maar ook het aanpakken van de onderliggende emotionele triggers.
Onze omgeving speelt een grote rol bij het in stand houden van onze gewoontes. Dit kan variëren van de mensen met wie we omgaan tot de fysieke omgeving waarin we ons bevinden. Als iedereen in je vriendenkring rookt, wordt het bijvoorbeeld moeilijker om te stoppen met roken.
Mensen zijn vaak terughoudend om hun comfortzone te verlaten. Zelfs als een gewoonte schadelijk is, kan de bekendheid ervan geruststellend zijn, waardoor verandering wordt vermeden.
Gewoontes vormen de kern van ons dagelijks leven. Ze sturen onze acties, reacties en beslissingen. Maar wat als je je gewoontes wilt veranderen? Het boek 'Atomic Habits' van James Clear biedt inzichten en technieken die je hierbij kunnen helpen.
Zeg niet gewoon: "Ik wil meer lezen". Zeg in plaats daarvan: "Ik wil elke avond voor het slapengaan 10 minuten lezen". Hoe specifieker je bent, hoe makkelijker het wordt om een gewoonte te volgen.
Verwacht niet dat je van de ene op de andere dag een marathon kunt lopen als je nog nooit hebt gerend. Start met vijf minuten rennen per dag en bouw het langzaam op.
Als je iets wilt bereiken, maak het dan zo aantrekkelijk mogelijk. Als je bijvoorbeeld meer wilt sporten, trakteer jezelf dan na elke sportsessie op iets leuks.
Verminder de obstakels tussen jou en je gewoonte. Als je meer wilt sporten, leg dan de avond ervoor je sportkleding klaar.
Beloon jezelf als je een gewoonte hebt voltooid. Dit hoeft niet altijd iets groots te zijn; een simpele bevestiging dat je het goed hebt gedaan, is al voldoende.
Noteer je vorderingen. Zo kun je zien hoe ver je bent gekomen en wat je nog moet doen om je doel te bereiken.
Omring jezelf met mensen die je motiveren en ondersteunen. Hun positiviteit en aanmoediging kunnen je helpen je aan je nieuwe gewoontes te houden.
Waarom wil je deze gewoonte veranderen? Als je je redenen helder hebt, is de kans groter dat je volhoudt.
Inzicht in hoe gewoontes worden gevormd en waarom ze zo hardnekkig zijn, is de eerste stap naar verandering. Door te erkennen dat gewoontes neurale paden zijn die kunnen worden herschreven en door de onderliggende oorzaken van deze gewoontes te begrijpen, kunnen we strategieën ontwikkelen om ze effectief te veranderen.
