Onderzoek toont keer op keer aan dat een positieve kijk op ouder worden bijdraagt aan een langer, goed en zinvoller leven. Toch staat dit positieve perspectief vaak in contrast met hoe de maatschappij naar ouder worden kijkt. Nog te vaak worden mensen in de pensioenleeftijd ondergewaardeerd in de Westerse maatschappij, vooral wat betreft de economische bijdrage die zij leveren (ook buiten het traditionele arbeidsproces). Tijd voor verandering!
.png)
In een gesprek met de redactie van Proudies en de Leyden Academy on Vitality and Ageing stellen we met Josanne Huijg, programmaleider Persoonlijk Welbevinden, en haar collega-onderzoeker Sonja Wendel, gespecialiseerd in gender en pensionering, samen de vraag: Hoe kunnen we als samenleving anders gaan kijken naar ouder worden en pensioen?
De traditionele visie op pensioen is volgens Josanne Huijg toe aan herziening: “Pensioen wordt vaak geassocieerd met de laatste levensfase, met genieten, maar ook met afhankelijkheid. We worden gemiddeld steeds ouder, wat betekent dat de pensioensfase langer duurt. Maar we worden ook steeds gezonder oud, waarmee het pensioen meer mogelijkheden biedt. Mensen die niet werken, worden soms gezien als minder waardevol voor onze samenleving, maar hier moeten we als samenleving anders naar gaan kijken. Met vijftig procent van de 65- tot 74-jarigen die vrijwilligerswerk doen, levert deze leeftijdsgroep juist een belangrijke bijdrage. Alles wat gepensioneerden doen, zoals oppassen op kleinkinderen, vrijwilligerswerk en mantelzorg, wordt nog te vaak vergeten.”
Josanne: “Niet alleen de vraag ‘Wil ik blijven werken?’ is relevant, maar ook: ‘Kan ik op latere leeftijd misschien een hele nieuwe carrière starten?’ Als het gaat om werk en pensioen, kan de mogelijkheid om op latere leeftijd carrière te maken meer flexibiliteit bieden. Plus, dit maakt het leven ook op jongere leeftijd makkelijker, omdat we dan niet verplicht zijn om direct een carrière op te bouwen terwijl we een gezin stichten. Daarvoor hebben we wel de maatschappij nodig, want als mensen na een bepaalde leeftijd worden uitgesloten van werk, om welke reden dan ook, dan werkt het systeem niet goed.”
Sonja: “Wat ik interessant vind, is om de levensloop mee te nemen als je kijkt naar hoe mensen met pensioen omgaan. Misschien helpt een voorbeeld: Een vrouw die op jonge leeftijd kinderen kreeg en in die tijd geacht werd om voor de kinderen te zorgen. Ze is toen op latere leeftijd gaan werken en heeft echt carrière gemaakt. Haar man is wel met pensioen gegaan, maar zij zei: ‘Ik ga niet met pensioen, nu is het mijn tijd!’ Ik zie ook mensen die helemaal niet met pensioen willen en die boos zijn dat ze met pensioen moeten. Anderen kijken er echt naar uit: “Lekker geen wekker zetten!’ Maar er is ook veel onrust bij mensen: ‘Hoe ga ik mijn dagen vullen?’”
Josanne: “Ongeveer dertig procent van de mensen heeft ergens voor het pensioen onrust over de nieuwe levensfase. Maar het merendeel van de mensen ervaart weinig verandering in hun geluksgevoel wanneer ze daadwerkelijk met pensioen gaan.” (Lees ook: Zijn mensen na hun pensioen gelukkiger?)
Sonja: “Het is belangrijk om te denken in opties: option thinking. Zoek naar verschillende hobby’s, maar ook naar verschillende (werk)ervaringen die bij je passen. Dit helpt niet alleen bij een eventuele carrièreswitch, maar ook bij het vormgeven van je pensioen. Doordat je in verschillende scenario’s kan denken, ontstaan er meer mogelijkheden. Je hebt meer gezien, meer meegemaakt en kunt die ervaringen meenemen in de verschillende fasen van je leven.”
Proudies nodigt uit tot een bredere maatschappelijke discussie over ouder worden. Moeten we onze levensloop anders inrichten en de waarde van ouder worden op een andere manier erkennen? En zijn we benieuwd naar jouw ervaringen? Laat het ons weten: redactie@proudies.nl
