In het Rijksmuseum in Amsterdam is de restauratie van Rembrandts meesterwerk De Nachtwacht in een cruciale fase beland. Na vijf jaar onderzoek is een team van acht restauratoren begonnen met het verwijderen van de vergeelde vernislaag die in de jaren 70 en 80 werd aangebracht. Deze vernis beschermde jarenlang het verfoppervlak en versterkte de kleuren, maar is inmiddels aan vervanging toe. Het doel is om het schilderij in optimale staat te behouden voor toekomstige generaties.
.png)
De Nachtwacht, Rembrandt van Rijn, 1642
Met grote precisie en zorgvuldigheid werken twee teams van restauratoren in een speciaal ontworpen glazen ruimte, voor het oog van het publiek. De glazen ruimte biedt bezoekers een uniek inkijkje in het proces. Gewapend met microscopen, uv-lampen, en doekjes verzadigd met oplosmiddel, halen de restauratoren laag voor laag de vernis weg. Dit proces is spannend en uitdagend: met elk doekje wordt een deel van de vernislaag opgelost en voorzichtig verwijderd, zonder dat het schilderij te lang blootgesteld wordt aan het oplosmiddel. Deze techniek, die eerder met succes werd toegepast op andere werken van Rembrandt, zoals de portretten van Marten Soolmans en Oopjen Coppit, is grondig getest in voorafgaand onderzoek.
De vernislagen die nu worden verwijderd, bevatten een natuurlijke hars die in de loop der jaren verkleurde en daardoor de oorspronkelijke helderheid van het werk verhulde. Door deze te verwijderen, komen de originele kleuren en details van het schilderij weer aan het licht. Op het doek verschijnen nu grijze vierkantjes waar de vernis is weggehaald, wat tijdelijk het uitzicht op het schilderij beïnvloedt. “De voorstelling zal misschien tijdelijk moeilijker te zien zijn,” aldus museumdirecteur Taco Dibbits. “Maar het biedt het publiek de kans om De Nachtwacht van heel dichtbij en in ongefilterde vorm te zien.” Uiteindelijk zal het contrast versterken en zullen de kleuren zoals Rembrandt ze oorspronkelijk schilderde, terugkeren.
Een belangrijk aspect van deze restauratie is het onderzoeken en herstellen van beschadigingen die het schilderij door de jaren heen heeft opgelopen. Zo werd De Nachtwacht in 1975 met een mes bekrast en in 1990 besmeurd met zuur. Ook eerdere restauraties hebben hun sporen nagelaten, die nu zorgvuldig worden geëvalueerd. De restauratoren hebben de opdracht om de schade zoveel mogelijk te beperken en het schilderij zo dicht mogelijk bij het origineel te herstellen.
Het proces van het verwijderen van de oude vernislaag zal tijd kosten, en hoe lang deze fase van de operatie zal duren, is nog onbekend. “Het schilderij bepaalt ons tempo,” legt Dibbits uit. Pas als de vernislaag volledig verwijderd is, kan een nieuwe laag worden aangebracht, waarna het werk opnieuw wordt geretoucheerd. Anna Krekeler, restaurator bij het Rijksmuseum, verwacht dat de restauratie voor het publiek goed zichtbaar zal zijn. Witte en zwarte partijen zullen helderder ogen, het contrast zal verbeteren, en blauwe pigmenten, die door de oude vernis groenig waren geworden, krijgen hun oorspronkelijke kleur terug.
Het restauratieproces, bekend als Operatie Nachtwacht, biedt bezoekers niet alleen de kans om de verfijnde ambachtelijkheid van het restaureren van een meesterwerk te aanschouwen, maar ook om de ontwikkeling van De Nachtwacht door de eeuwen heen te volgen.
Klik hier om meer te weten te komen over de Nachtwacht op de website van het Rijksmuseum!
