“Ik ben geboren in een andere tijd. Dat bedoel ik niet metaforisch, maar letterlijk,” schrijft David Attenborough in zijn boek ‘Een leven op onze planeet’. Hij werd geboren in mei 1926 en is nu 98 jaar oud. In bijna een eeuw tijd zag hij als bioloog en tv-maker hoe de aarde van een paradijselijk plekje veranderde in een wereld in crisis. Ook in zijn 98e levensjaar zet hij zich in voor de toekomst en kijkt hij terug op zijn bijzondere leven en hoe hij de wereld zag veranderen. Een aangrijpend verhaal, maar met hoop.
.png)
Weinig mensen kunnen zeggen dat ze zoveel van de wereld hebben gezien als de Britse David Attenborough. Hij was een van de eerste natuurdocumentairemakers die naar de verste uithoeken van de wereld reisde, vooral in een tijd waar toerisme nog in de kinderschoenen stond. Hij bezocht bevolkingsgroepen die nog nooit mensen van andere continenten hadden gezien, maakte opnames en onderzocht de diepste oceanen tot de hoogste bergen. Maar ook zag hij hoe de menselijke beschaving de wereld veranderde: “Met elke nieuwe generatie en elke innovatie nam haar tempo toe,” schrijft hij.
Zijn boek begint in 1937, toen de wereldbevolking ‘slechts’ 2,3 miljard mensen telde, de hoeveelheid koolstof in de atmosfeer 280 ppm was en het percentage wilde natuur nog 66% bedroeg. Hij neemt de lezers mee door belangrijke ontwikkelingen in de decennia daarna en eindigt zijn verhaal in 2020. De wereldbevolking telt dan 7,8 miljard mensen, de hoeveelheid koolstof in de atmosfeer is gestegen naar 415 ppm en het percentage wilde natuur is nog maar 35% als gevolg van de menselijke beschaving.
David Attenborough beschrijft het moment waarop de eerste mensen een ruimtevlucht maakten en wereldwijd een recordaantal mensen naar hetzelfde televisiebeeld keken: 1 miljard mensen zagen voor het eerst onze aarde in zijn geheel vanuit de ruimte. Hij herinnert zich de iconische momenten en grappige missers, zoals de beroemde vraag van Houston: "Zit de lenskap er misschien nog op?”, toen de eerste poging om de foto’s van de aarde naar de TV zender te sturen, mislukte. Maar het zien van de eerste beelden van onze planeet maakte iets los in de mensheid. Dit is onze planeet, dit is ons thuis.
In 1970 maakte Sir Attenborough zijn eerste reis naar inheemse volkeren. Wekenlang trok hij met een tentje door de bossen van Nieuw Guinea, op zoek naar voetsporen van de mensen die daar diep in de jungle woonden. De eerste kennismaking met mensen die nog nooit een buitenland hadden gezien, raakte hem.
Het boek is een reflectie op zijn leven: “Ik was de vijftig gepasseerd en de wereldbevolking was inmiddels verdubbeld sinds mijn geboorte. We raakten steeds verder verwijderd van het natuurlijke leven op aarde en begonnen op een unieke manier te leven. We hebben bijna al ons bedreigende roofdieren uitgeroeid. (...) Anders dan enige andere soort op aarde hebben we ons bevrijd van de natuurlijke selectiedruk. (...)” Zijn levensverhaal is een ooggetuigenverslag van wat hij de "grote versnelling" noemt.
Hij bespreekt ook de stijgende levensverwachting en de demografische verschuivingen die onze wereld veranderen: tegen het midden van deze eeuw zullen er naar verwachting twee keer zoveel mensen boven de 65 zijn als kinderen onder de 5 jaar. Dit is een van de vele veranderingen die hij in zijn lange leven heeft waargenomen (en ervaart) en die hem blijven motiveren om zich in te zetten voor een betere toekomst voor onze planeet.
Attenborough’s leven is een testament aan de wonderen van de natuur en de onverbiddelijke vooruitgang van de menselijke beschaving. Ondanks de verontrustende trends die hij heeft gedocumenteerd, blijft zijn boodschap er een van hoop en urgentie. We staan op een kruispunt, met de unieke kans om de schade te herstellen en een duurzame toekomst te verzekeren. David Attenborough’s eeuw is een oproep tot actie voor ons allemaal, om met dezelfde nieuwsgierigheid en passie onze planeet te beschermen en te koesteren. Zoals hij zelf zegt: “Het is nog niet te laat, maar we moeten nu handelen.”
