Biologisch voedsel is steeds prominenter aanwezig in de Nederlandse supermarkten. Waar het ooit een nichemarkt was, lijkt de interesse onder consumenten te groeien. In de afgelopen jaren is het aanbod van biologische producten flink uitgebreid, en het marktaandeel is gestegen. Toch blijft het biologische segment relatief klein, met slechts 4% van de totale voedselverkoop. Dit roept de vraag op: wat is er nodig voor een doorbraak, en hoe groot is de daadwerkelijke impact van biologisch op het milieu?
.png)
Supermarkten proberen consumenten steeds vaker subtiel richting biologische producten te duwen door middel van ‘nudging’. Dit houdt in dat klanten worden gestimuleerd om bewuster te kiezen, bijvoorbeeld door informatiekaartjes bij producten te plaatsen. Een campagne van supermarktketens zoals Plus laat zien dat biologische avocado’s water besparen of dat biologische zuivel goed is voor het dierenwelzijn. Uit onderzoek blijkt dat deze aanpak effect heeft: de verkoop van biologische producten steeg met 20%.
Toch heeft deze stijging nog niet geleid tot een aanzienlijke groei van het totale marktaandeel. Terwijl de omzet van biologische producten in vijf jaar tijd met 51% toenam, blijft de Nederlandse consument over het algemeen terughoudend. In vergelijkbare landen zoals Denemarken en Oostenrijk ligt het aandeel biologisch veel hoger, respectievelijk op 13% en 11%. Waarom blijft de Nederlandse markt achter?
Een belangrijke factor in de keuze voor of tegen biologisch voedsel is de prijs. Biologische producten zijn vaak fors duurder dan hun reguliere tegenhangers. Dit prijsverschil schrikt veel consumenten af, zeker in tijden van economische onzekerheid. Uit onderzoek blijkt echter dat juist de welvarende huishoudens vaker voor biologisch kiezen, terwijl de bredere consumentengroep vaak blijft hangen bij goedkopere alternatieven.
Supermarkten proberen hier op in te spelen door prijzen zo veel mogelijk gelijk te trekken. Zo betaalt Plus bijvoorbeeld de meerprijs van biologische zuivel zelf bij. Dit is een strategische zet, maar vraagt wel om grootschalige samenwerking met leveranciers en producenten. Een boer zal immers niet omschakelen naar biologische productie zonder garantie dat hij zijn product kan verkopen.
Biologisch wordt vaak gepresenteerd als de duurzame keuze, maar de werkelijke milieuwinst is niet zo zwart-wit. Biologische landbouw kent voordelen zoals minder gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen, wat leidt tot een betere waterkwaliteit en een lagere stikstofuitstoot. Ook lopen de koeien op biologische boerderijen veel meer buiten, wat bijdraagt aan een lagere ecologische voetafdruk.
Toch is er ook kritiek. Biologische landbouw is minder intensief, wat betekent dat de opbrengst per hectare lager is. Dit vraagt om meer landgebruik om dezelfde hoeveelheid voedsel te produceren, wat op lange termijn kan leiden tot ontbossing, vooral in tropische gebieden waar landbouwgrond schaars is. Dit maakt de afweging tussen biologische en gangbare landbouw ingewikkeld, en plaatst vraagtekens bij de claim dat biologisch altijd beter is voor het milieu.
Een belangrijke factor voor een doorbraak in biologisch voedsel blijft de consument. Onderzoek van Wageningen Economic Research toont aan dat consumenten weliswaar steeds vaker kiezen voor producten met een duurzaamheidskeurmerk, maar dat de keuze voor biologisch nog steeds niet vanzelfsprekend is. De overvloed aan keurmerken en labels in de supermarkt – van ‘Beter Leven’ tot ‘PlanetProof’ – maakt het voor veel consumenten moeilijk om te weten wat nu echt de beste keuze is. Hierdoor kiezen veel mensen uiteindelijk voor het goedkopere, reguliere product.
Het marktaandeel biologisch kan alleen groeien als supermarkten duidelijke keuzes maken en consumenten beter informeren. Een strategie die hierbij helpt, is het volledig omzetten van productgroepen naar biologisch, zoals Plus al doet met zuivel en groente. Deze aanpak zorgt ervoor dat consumenten niet meer worden afgeleid door goedkopere alternatieven.
De weg naar een groter marktaandeel voor biologisch voedsel is er een van kleine stappen. Zowel supermarkten als producenten lijken bereid om de omslag te maken, maar het gedrag van de consument vormt de grootste uitdaging. In een land waar voedsel relatief goedkoop is, blijft prijs voor veel consumenten de doorslaggevende factor.
Om biologisch voedsel toegankelijker te maken voor de bredere bevolking, is niet alleen een verlaging van de prijs nodig, maar ook een bewustwordingscampagne die de voordelen van biologische landbouw duidelijk communiceert. Uiteindelijk draait het om een combinatie van betaalbaarheid, beschikbaarheid en overtuigingskracht.
De Nederlandse supermarkten lijken de eerste stappen te hebben gezet, maar een echte doorbraak zal pas komen wanneer biologisch niet langer als een dure keuze wordt gezien, maar als de nieuwe norm.
