De kinderboekenserie De Kameleon viert deze maand zijn 75-jarig bestaan, een mijlpaal voor de avonturen van de beroemde tweeling Hielke en Sietse Klinkhamer. Nu is er een speciale jubileumeditie van het boek verschenen en vertelt onder andere het originele verhaal, maar toont ook een complete titellijst met covers in kleur en een biografie over de auteur. Het was in 1948, in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, dat de Friese timmerman Hotze de Roos met zijn eerste manuscript op de fiets naar de Alkmaarse uitgeverij Kluitman trok. Dit manuscript zou het begin zijn van de meest verkochte Nederlandse kinderboekenserie, met een oplage van 15 miljoen exemplaren.
.png)
De Roos schreef uiteindelijk zestig boeken over de blonde eeneiige tweeling en hun iconische, kleurrijke boot, de Kameleon. Hun avonturen speelden zich af in een idyllisch Friese dorpje, later bekend als Lenten, aan een meer. Hier beleefden ze spannende, tijdloze avonturen die de verbeelding van talloze lezers prikkelden. De serie, die begon met De schippers van de Kameleon in 1949, werd al snel een cultureel fenomeen. Dit eerste boek, evenals de daaropvolgende, kreeg talloze herdrukken, waarbij de illustraties van Gerard van Straaten een herkenbaar beeld van de personages creëerden.
Geen creative commons.
Hoewel de serie oorspronkelijk een product was van een eenvoudigere tijd, waarin woorden als "drommels" en "welverdraaid" gangbaar waren, evolueerden de boeken met de tijd. Nieuwe auteurs, zoals Fred Diks en het duo Bies van Ede en Maarten Veldhuis, namen de fakkel over na De Roos’ laatste boek in 1991, De Kameleon maakt het helemaal. Zij introduceerden eigentijdse elementen zoals computers en jeans, en vernieuwden de taal, waarbij ouderwetse termen werden vervangen door hedendaagse uitdrukkingen.
Desondanks leek de populariteit van de serie af te nemen, en tegenwoordig zijn de meeste delen alleen nog digitaal beschikbaar. Slechts twee recente boeken zijn nog fysiek verkrijgbaar. De nostalgische waarde van de serie blijft echter groot, vooral voor generaties die ermee zijn opgegroeid. Voor velen was De Kameleon de eerste kennismaking met boeken, en het wachten op nieuwe avonturen in de bibliotheek was een gedeelde ervaring.
De wereld van de Kameleon werd tot leven gebracht in het attractiepark Kameleondorp in Terherne, dat het Friese dorpje uit de boeken nabootst. Hier kunnen bezoekers de plekken bezoeken die ze uit de verhalen kennen, zoals de smederij van Klinkhamer en molen De Woudaap. Acteur en regisseur Arjen Rooseboom, die in de tweede Kameleonfilm de molenaarszoon Kees Dijkstra speelde, heeft een belangrijke rol in het behoud van de nalatenschap van De Kameleon. Hij is verhuisd naar Herenveen en is gids in het Kameleondorp, maar schrijft en regisseert zelf ook Kameleon-gerelateerde producties.
Ondanks dat de wereld in de boeken vaak werd gezien als verouderd en niet meer passend bij moderne lezers, blijft de aantrekkingskracht van de Kameleon-verhalen groot. Ze vertegenwoordigen een tijdperk van eenvoud en saamhorigheid, ver verwijderd van de huidige digitale en versnipperde samenleving. Voor de fans is deze nostalgie en het gevoel van gemeenschap een belangrijke reden om de serie te blijven koesteren.
De 75e verjaardag van De Kameleon is niet alleen een viering van een boekenserie, maar ook van een cultureel erfgoed dat generaties lezers heeft betoverd. Hoewel de boeken niet meer de bestsellerstatus hebben van weleer, blijft de onschuldige charme van de avonturen van Hielke en Sietse een bron van vreugde en herinneringen voor velen. Terherne en het Kameleondorp blijven een levende herinnering aan een tijd waarin eenvoudige avonturen en dorpsleven centraal stonden, een tijd die in de harten van veel Nederlanders nog steeds voortleeft.
