Kun je je een leven voorstellen zonder het woord “moeten” te gebruiken? Heb je enig idee hoeveel en hoe frequent dat woord gebruikt wordt? En hoe vaak je het zelf gebruikt?
Bron afbeelding: Beeld Liefde, door Alexander Milov,Gemaakt in 2015 voor het Burning Man Festival, Nevada, VS,© Alexander Milov
Niet alleen wordt dit uitgedrukt in gesproken taal, maar ook in stille gedachten, en vaak zelfs zonder bewuste overweging. Moeten is een woord dat iets laat zien van de terreur waar wij in zijn gaan leven. Albert Ellis, de roemruchte therapeut en grondlegger van de Rationeel Emotieve Therapie (RET) noemde dit ‘Musturbation’. Ik denk dat dit woord decennia geleden veel minder gebruikt werd. Moeten is de bron van stress bij uitstek geworden. Daarbij gaat het nog niet eens over wat we allemaal moeten doen, maar nog meer over wat we allemaal zouden moeten zijn. En waar we dus niet aan voldoen. Verwachtingen die we op een of andere wijze ons ingebeeld hebben.
Een kleine analyse van wat ik allemaal moet, kan uitermate inzichtgevend zijn. Want is wat ik moet of denk te moeten ook dat wat ik wil? Zijn moeten en willen met elkaar in overeenstemming?
Moeten kun je ook nog interrelationeel bekijken: Wat je in relaties denkt te moeten bijvoorbeeld. En dan bedoel ik allerlei relaties; werk, vriendschap, familie en liefdesrelaties.
Als ik lesgaf aan een nieuwe groep dan schreef ik het woord leren op het bord en vroeg aan de leerlingen welke associatie ze met dit woord hadden. Op het bord kwamen dan veelal heel negatieve termen te staan die in feite alles te maken hadden met moeten.
Ik gaf hen dan aan dat leren in feiten ont-moeten is. Je ontmoet nieuwe leerstof, nieuwe inzichten en ideeën. Tenminste als je eerst het proces van ONT-moeten aangaat. En dat blijkt voor veel mensen een enorme hobbel. In moeten zit ook oordelen. Het is goed of fout. En het lijkt wel of daar verslaafd aan zijn geraakt. Maar lukt het om ontmoetingen aan te gaan en dus onbevangen te kijken naar theorie, kunst, opvattingen, mensen en ontdekken hoe interessant ze kunnen zijn, verrijkt dat je leven.
Het beeld hierbij laat twee mensen zien die niet met elkaar kunnen maar in wezen smachten naar ontmoeting. In plaats van met de ruggen tegen elkaar, als een afwijzing of onvermogen, het kind in zichzelf ervaren dat met handen en ogen nieuwsgierig ontdekt wie de ander is.
In mijn praktijk, waar ik mensen met stressklachten begeleidde, bleek dit een belangrijk thema. De innerlijke criticus die je voortdurend vanaf je schouder in buldert dat het niet goed (genoeg) is. Dat het niet hoort. Dat jij niet goed genoeg bent. Dat je beter je best moet doen. Die sublimatie van het innerlijke kind is eigenlijk een ontkenning van je behoeften. En dat is wat ik in dit beeld terug zie.
Wat zou het mooi zijn als het ons mensen lukt om iedere keer als dat onvermijdelijke woord ‘moeten’ opduikt er direct achteraan te denken: “Oh ja, ontmoeten." En dan zien wat er gebeurt.
