Textiel kunst is terug! En hoe? Het Stedelijk Museum in Amsterdam laat zien dat textielkunst zonder reden in de marges van de kunstgeschiedenis is gedrukt en actueler is dan ooit. Textiel is een constante factor in ons leven: het beschermt ons, raakt onze zintuigen, herinnert ons aan momenten en vertelt het verhaal van wie we zijn. Vanaf dit weekend kan je in het Stedelijk de expositie Unravel bekijken en ervaren hoe hedendaagse kunstenaars wereldwijd textiel opnieuw hebben omarmd. Zij gebruiken textiel als een krachtig medium om persoonlijke en maatschappelijke verhalen te vertellen, waarbij thema’s zoals macht, verzet en identiteit centraal staan.
.png)
Cecilia Vicuña, Cecilia Vicuña, Quipu Austral (detail), 2012. Collectie 49 Nord 6 Est – Frac Lorraine © Barbican Art Gallery. Foto: Jo Underhil (detail), 2012. Collectie 49 Nord 6 Est – Frac Lorraine © Barbican Art Gallery. Foto: Jemina Yong
De tentoonstelling is georganiseerd in samenwerking met de Barbican, een cultuurhuis in Londen, waar theater en kunst samenkomen. Eerst was de tentoonstelling daar te zien en vanaf deze week dus in Amsterdam. De tentoonstelling brengt 47 kunstenaars samen, waaronder iconische namen als Louise Bourgeois, Tracey Emin en Judy Chicago. Deze bekende namen worden aangevuld door een jonge, wereldwijde generatie kunstenaars, die met uiteenlopende technieken werken om hun perspectieven tot uitdrukking te brengen. Met ongeveer 100 werken, waarvan negen afkomstig uit de eigen collectie van het Stedelijk, biedt Unravel een rijk overzicht van de rol die textiel sinds de jaren 60 in de kunst speelt. De werken variëren van intieme, handgemaakte stukken tot monumentale sculpturen die een hele ruimte in beslag nemen. Het medium textiel blijkt radicaal in zowel vorm als inhoud, waarbij traditie en experiment hand in hand gaan.
Het is een tentoonstelling die de kracht van textiel onderzoekt door middel van zes thematische ingangen. ‘Wound and Repair’ behandelt textiel als een helend medium, en ‘Ancestral Threads’ richt zich op de levens en technieken van voorouders, evenals op alternatieve kennissystemen die via textiel worden overgedragen. In ‘Bearing Witness’ wordt textiel ingezet als sociale en politieke kritiek. ‘Subversive Stitch’ verkent de rebellie tegen de associatie van textiel met ‘vrouwenwerk’, terwijl ‘Fabric of Everyday Life’ focust op persoonlijke verhalen, die in het materiaal vervat zitten. ‘Borderlands’ brengt zowel zichtbare als onzichtbare grenzen in kaart.
Een van de meest opvallende werken komt van Jeffrey Gibson, die de Verenigde Staten vertegenwoordigt tijdens de Biënnale van Venetië. Zijn werk, samen met dat van andere internationale kunstenaars zoals Angela Su en Margarita Cabrera, maakt voor het eerst zijn opwachting in Nederland. Hun kunstwerken zijn zowel indrukwekkend in visuele kracht als in de maatschappelijke kwesties die ze aankaarten: van onderdrukking tot migratie, van verlies tot veerkracht.
Indrukwekkend is ook het werk van de eerdergenoemde Hongkongse kunstenaar Angela Su, die menselijke haren gebruikt om delicate, maar pijnlijke taferelen te borduren. In haar werk wordt een naald door een oog gestoken, of worden lippen dichtgenaaid, wat een gevoel van ongemak oproept, maar ook nieuwsgierigheid wekt. Dit soort werken dwingt je om langer stil te staan, zowel bij de materiële schoonheid als bij de onderliggende pijn.
Rein Wolfs, de directeur van het Stedelijk Museum, wijst op de lange geschiedenis van textiel binnen de collectie van het museum. Al sinds de jaren dertig wordt het medium verzameld, maar vooral sinds de jaren zestig wordt het meer sculpturaal en politiek geladen. Wolfs ziet de huidige opleving van textiel in de kunst als een teken van de veelzijdigheid en actualiteit van het medium. Het biedt kunstenaars de vrijheid om verhalen te vertellen die niet alleen esthetisch, maar ook maatschappelijk en persoonlijk geladen zijn.
Zo raakt Unravel aan de grote vraagstukken van deze tijd. Margarita Cabrera’s werk, gemaakt van door Spaanse immigranten genaaide cactussen uit uniformen van de Amerikaanse grenspolitie, is een schrijnend commentaar op de immigratiecrisis. Tegelijkertijd zijn er werken die juist hoop bieden. Sheila Hicks bijvoorbeeld, creëerde kleurrijke bolletjes van textiel waarin kledingstukken van vrienden en familie zijn verwerkt, elk gevuld met herinneringen en geheimen.
Het unieke aan Unravel is dat de tentoonstelling het contrast tussen intimiteit en monumentaliteit voortdurend weet te bewaren. Waar sommige werken een bijna stille, meditatieve ervaring bieden, zijn anderen juist overrompelend en spectaculair. Textiel blijkt een veelzijdig medium dat zowel persoonlijk als politiek geladen kan zijn, dat kan verbinden en helen, maar ook kan confronteren en uitdagen.
De tentoonstelling bewijst dat textiel niet alleen een medium is om mee te werken, maar ook een medium dat ons zelf reflecteert. De geschiedenis van het medium is verweven met onze menselijke geschiedenis, en deze expositie legt op schitterende wijze de draadjes bloot die ons allen met elkaar verbinden. Zoals Wolfs opmerkt: "Textiel voegt een extra dimensie toe, zowel inhoudelijk als qua visuele ervaring."
Met Unravel toont het Stedelijk dat textielkunst niet langer in de marge staat, maar een centrale positie inneemt in de hedendaagse kunstwereld – een krachtig en veelzijdig medium dat verhalen vertelt die we niet snel zullen vergeten.
Benieuwd naar de tentoonstelling? Klik hier en bezoek de website.
Wil je meer lezen over textielkunst? Lees het artikel over textielkunstenaar Małgorzata Mirga-Tas en haar tentoonstelling in het Bonnefanten Museum hier.
