In de hoofstad van Denemarken is deze winter een uitzonderlijke kans ontstaan voor liefhebbers van renaissancekunst: het Statens Museum for Kunst (SMK), de National Gallery of Denmark, presenteert wat kenners de meest omvangrijke Michelangelo-expositie sinds 1875 noemen. De tentoonstelling biedt een bijzondere combinatie van authentieke 19e-eeuwse gipsafgietsels van Michelangelo’s beroemdste beelden en gloednieuwe, uiterst nauwkeurige 3D-geprinte replica’s van zijn minder toegankelijke werken. Het resultaat is een zeldzame gelegenheid om de omvang van Michelangelo’s oeuvre in volle glorie te aanschouwen — zonder dat men daarvoor heel Europa hoeft door te reizen.
.png)
Plaster cast after Michelangelo Buonarroti, Head of David. Original made in 1501-1503, cast in 1890. Photo: SMK – National Gallery of Denmark.
Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (1475–1564) geniet al eeuwenlang faam als een van de invloedrijkste kunstenaars uit de westerse cultuurgeschiedenis. Zijn iconische David, Pietà en het plafond van de Sixtijnse Kapel trekken jaarlijks miljoenen bezoekers. Veel van zijn sculpturen zijn echter verspreid over diverse landen en kerken; sommige daarvan bevinden zich bovendien op moeilijk zichtbare locaties, zoals het Piccolomini Altaar in de Dom van Siena, hoog tegen de kapelwand.
“Deze werken zijn absoluut meesterlijk,” vertelt museumdirecteur Mikkel Bogh van het SMK in een interview. “Maar om ze in levenden lijve te zien, zou men normaliter moeten afreizen naar Florence, Rome en zelfs naar kleine stadjes in Toscane en Umbrië — en in sommige gevallen krijgt men er door de hoge plaatsing amper een goed beeld van. Met deze expositie willen we Michelangelo’s nalatenschap voor een breed publiek toegankelijk maken.”
Het hart van de expositie bestaat uit twee typen replica’s:
“Wij wilden de vroege methoden van gipsafgietsels uit de 19e eeuw samenbrengen met de nieuwste technieken van de 21e eeuw,” legt curator Annette Rosenvold Hvidt uit. “Zo laten we zien dat de fascinatie voor Michelangelo’s werk al eeuwen voortduurt, maar dat elke generatie gebruikmaakt van de beste technologie die voorhanden is.”
Wie de expositie bezoekt, maakt als het ware een reis door het leven van de Italiaanse meester, die tijdens zijn carrière zowel beeldhouwer, schilder, architect als dichter was. De selectie start bij vroege reliëfs en doorgaat tot de imposante marmeren figuren uit zijn latere jaren. Door de kunstmatige ‘nabijheid’ van werken die anders ver uit elkaar staan, vallen onderlinge overeenkomsten en stijlontwikkelingen plotseling op.
Zo staat er bijvoorbeeld een gipsafgietsel van de beroemde Pietà uit de Sint-Pietersbasiliek in Rome — maar ook een 3D-geprinte kopie van het minder bekende Kristus met het Kruis uit de Santa Maria sopra Minerva. Daartegenover zijn studieschetsen en enkele ingescande fragmenten van onafgewerkte sculpturen geplaatst, die de werkwijze van de kunstenaar inzichtelijk maken: Michelangelo liet geregeld onbewerkte delen steen zichtbaar, wat zijn werk een bijna modern aanzien verleent.
Gipsafgietsels waren lang uit de gratie in de kunstmusea, vooral in de tweede helft van de 20e eeuw, toen authenticiteit van het origineel steeds meer voorop kwam te staan. De afgelopen jaren is er echter een hernieuwde belangstelling, omdat ze historisch gezien een onschatbare bron van informatie vormen — en soms zelfs sporen dragen van inmiddels vervaagde details op de originelen.
“Met deze expositie herwaarderen we niet alleen Michelangelo’s nalatenschap, maar ook de waarde van gipscollecties,” aldus Bogh. “Onze 19e-eeuwse afgietsels vertellen een verhaal over hoe Europese musea en academies toen naar kunst keken, terwijl de 3D-prints laten zien hoe we vandaag de dag met hetzelfde werk omgaan.”
De tentoonstelling in het SMK loopt — volgens de huidige planning — tot het voorjaar van 2025 en is doorlopend te bezoeken. Het museum organiseert rondleidingen en lezingen waarin de technieken van gipsafgietsels en 3D-printen verder worden toegelicht. Ook komen er gastsprekers uit Siena en Florence om te praten over de restauraties van de originelen en de samenwerking met internationale musea.
Voor kunstliefhebbers die altijd al droomden van een tour langs Michelangelo’s bekendste én meest verborgen meesterwerken, is deze expositie een buitenkans. Je hoeft niet langer naar Rome, Florence of Siena af te reizen om de verfijnde nuances van de Italiaanse grootmeester te bestuderen. In de statige zalen van de Deense National Gallery krijgt men in één overzicht — voor het eerst in anderhalve eeuw — zicht op de volledige grandeur en complexiteit van Michelangelo’s artistieke erfenis.
Statens Museum for Kunst (SMK), Sølvgade 48-50, Kopenhagen. Voor actuele openingstijden, ticketinformatie en details over rondleidingen: www.smk.dk.
