Wat blijft er over, als het doek is geschilderd? Als de kunstenaar is gestorven, de tijd verder is gegaan, en de wereld het werk heeft omarmd? Met De Kunst van het Doorgeven lanceert Proudies een nieuwe podcastserie die niet kijkt naar kunst als eindpunt, maar als begin. Een serie over mensen die — vaak buiten beeld — zorgen dat cultureel erfgoed niet verdwijnt, maar wordt beschermd, gekoesterd en doorgegeven aan volgende generaties.
.png)
Geen kunstkritiek, geen opsomming van meesterwerken.
Wel verhalen over verantwoordelijkheid, keuzes, twijfel, visie en tijd.
De eerste aflevering speelt zich af op een plek waar die vragen voelbaar zijn: de stichtingskamer van het Van Gogh Museum in Amsterdam.
Het Van Gogh Museum is voor miljoenen mensen een vanzelfsprekendheid. Een vaste halte in Amsterdam, een icoon in de wereldwijde museumcanon. Jaarlijks bezoeken bijna twee miljoen mensen het museum. Ze komen voor de zonnebloemen, de zelfportretten, de slaapkamer, het gele huis.
Maar wat weinig bezoekers weten: dat deze collectie net zo goed verspreid had kunnen raken over de wereld. Dat het museum zoals we het nu kennen, het resultaat is van een reeks uiterst bewuste - en soms moedige - keuzes, genomen door één familie, over meerdere generaties.
In de eerste aflevering van De Kunst van het Doorgeven gaat host Pauline de Bruijn in gesprek met Willem van Gogh, officieel Vincent Willem van Gogh, achterkleinzoon van Theo van Gogh, en Stijn Wopereis, hoofd Development van het museum.
Samen ontvouwen zij een verhaal dat begint bij Vincent en Theo, maar vooral draait om degenen die daarna kwamen.
Wanneer Vincent van Gogh in 1890 overlijdt, heeft hij één schilderij verkocht. Kort daarna sterft ook zijn broer Theo, zijn grootste steun, vertrouweling en financier. Wat achterblijft is Jo van Gogh-Bonger: 28 jaar oud, weduwe, met een baby van één jaar en in haar Parijse appartement in Montmartre ruim 450 schilderijen, honderden tekeningen en alle brieven tussen de twee broers.
Een onbekende kunstenaar. Een enorme nalatenschap. En nauwelijks middelen.
Lees hier ons artikel over Jo van Gogh-Bonger
In de podcast vertelt Willem van Gogh hoe Jo zich een doel stelt dat haar leven zal bepalen: het werk van Vincent zichtbaar maken. Ze organiseert tentoonstellingen in Nederland, Duitsland, België, Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten. Ze verkoopt werken - niet om rijk te worden, maar om Vincent als kunstenaar te positioneren. En ze redigeert en publiceert in 1914 de brieven van Vincent aan Theo, waarmee niet alleen het werk, maar ook het innerlijke leven van de kunstenaar toegankelijk wordt.
Het is deze combinatie - kunst en verhaal - die Van Gogh wereldwijd betekenis geeft. Zonder Jo, zo is de conclusie in de aflevering, was Vincent van Gogh nooit de Vincent van Gogh geworden die wij nu kennen.
De volgende cruciale schakel is Jo’s zoon: Vincent Willem van Gogh, door de familie steevast “de ingenieur” genoemd. Hij erft in 1925 de familiecollectie: tweehonderd schilderijen, honderden tekeningen, brieven en werken van tijdgenoten als Gauguin en Signac.
Jarenlang hangt de collectie letterlijk in huis. De zonnebloemen in de woonkamer. De aardappeleters in de keuken. De amandelbloesem boven de bank.
Maar de ingenieur gelooft in het verheffingsideaal: kunst is er niet voor enkelen, maar voor iedereen. In 1962 sluit hij een overeenkomst met de Nederlandse staat: de volledige collectie wordt ondergebracht in een stichting, om te garanderen dat alles bij elkaar blijft. In ruil daarvoor bouwt de staat een museum.
In 1973 opent het Van Gogh Museum zijn deuren.
Een persoonlijke anekdote uit de podcast raakt de kern van dat besluit. Willem van Gogh vertelt hoe hij als negenjarig jongetje zijn grootvader vraagt of hij niet één brief van Vincent mag hebben, “om onder de handdoeken te leggen”. Het antwoord is liefdevol, maar resoluut: alles moet samen blijven. Voor altijd.
In de aflevering wordt het Van Gogh Museum niet neergezet als een mausoleum, maar als een levend organisme. Stijn Wopereis vertelt over het museum als kennisinstituut, over onderzoek, educatie en het feit dat tachtig procent van de bezoekers uit het buitenland komt: terwijl het museum zich ook nadrukkelijk richt op Nederlandse bezoekers en jonge generaties.
Kinderen van drie die ineens Van Gogh-streepjes tekenen. Studenten die uren blijven kijken. Italiaanse jongeren die Amsterdam bezoeken voor wiet én voor Van Gogh.
Ook de toekomst komt aan bod: hoe ga je om met verkleurende pigmenten, met technologie, met AI, met grootschalige immersieve tentoonstellingen elders in de wereld? Het antwoord is niet defensief, maar open: reproducties kunnen inspireren, maar het echte werk blijft onvervangbaar.
De aflevering eindigt bij een onderwerp dat zelden hardop wordt besproken: nalatenschap. Het Van Gogh Museum genereert het grootste deel van zijn inkomsten zelf. Steun van particulieren, bedrijven en mensen die het museum opnemen in hun testament is cruciaal om het erfgoed ook voor volgende generaties veilig te stellen.
Niet als verkoopverhaal, maar als voortzetting van dezelfde gedachte die Jo en de ingenieur al hadden: wat wij ontvangen, dragen we door.
Met De Kunst van het Doorgeven zet Proudies een serie neer die raakt aan grotere vragen:
Wat geven we door?
Wat houden we samen?
En wie neemt verantwoordelijkheid voor wat niet van ons alleen is?
Up next: Museum Boijmans van Beuningen
