De Noord-Hollandse Beemster polder was oorspronkelijk een groot meer. Maar sinds de drooglegging in 1607 konden boeren hier hun eigen voedsel verbouwen. Er werden wegen aangelegd, sloten gegraven en stolpboerderijen gebouwd, alles volgens een ordelijk en strak geometrisch patroon. Alle sloten en landweggetjes zijn recht en staan loodrecht op elkaar en alle stukken land zijn in gelijke stukken verdeeld. Door deze geometrische indeling is de Beemster in 1999 benoemd tot werelderfgoed van UNESCO. Het oudste dorp van de Beemster is Middenbeemster met een rechthoekig plein in het middenkavel van de Beemster. Op dit lommerrijke plein met statige panden staat de eerste protestantse Beemsterse kerk uit 1623, ontworpen door architect Hendrick de Keyser.
In de voormalige pastorie woonden dominee Adrianus Wolff (1708-1777) en Betje Wolff (1738-1804). Betje, geboren in 1738 in Vlissingen als jongste dochter van een koopman, liet zich op jonge leeftijd verleiden door een jonge vaandrig. Hij liet haar achter met een gebroken hart. En om een schandaal te voorkomen trouwde zij vier jaar later met de dertig jaar oudere dominee Adriaan Wolff. Zijn dochter uit zijn eerste huwelijk verliet daarna meteen het huis. Betje is vooral bekend als schrijfster van briefromans en debuteerde met de bundel 'Bespiegelingen over het genoegen'. Na het overlijden van Adrianus ging Betje in De Rijp samenwonen met haar hartsvriendin Aagje Deken (1741-1804). Samen schreven zij onder meer 'De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart'. Zij waren voor de rest van hun leven onafscheidelijk;
Sinds 1950 is de pastorie ingericht als het Betje Wolff museum met stijlkamers uit vervlogen tijden. De uitgebreide verzameling komt voor een groot deel uit het privé-bezit van inwoners van de Beemster. Op de begane grond is de werkkamer van de dominee met een boekenkast met ongeveer zeshonderd boeken, het overgrote deel ervan is theologisch. Ernaast zie je de achttiende-eeuwse keuken vol met ouderwetse potten en pannen en een Noord-Hollandse kast voor bonen en erwten. In de tuinkamer staat een prachtige kast met zelfgemaakt linnengoed. Hier hangen ook portretten van vooraanstaande bewoners uit de Beemster. Prachtig is ook de opkamer met een ouderwetse schouw met bijbelse taferelen en een knusse bedstee. Op zolder is een kleine kamer voor de bediende en een speelgoedkamer; aan droogstukken hangt traditioneel wit ondergoed. Maar het allermooiste vond ik wel de schrijfkamer van Betje met in de kasten haar eigen boeken en die van Aagje Deken.
Achter het huis ligt de prachtige pastorietuin met nog steeds de formele stijl van de achttiende eeuw met een kruidentuin en een moestuin met ouderwetse groenten. In de museumwinkel kan je bonbons kopen van de Beemster Chocoladefabriek naar eigen ontwerp: een zoete dadel, gedoopt in pure chocolade met erop een portretje van Betje, verder boeken over Betje Wolff, ansichtkaarten en kruiden.
Naast het museum is Bij Moeders, je kunt hier niet alleen heerlijk biologisch eten kopen, maar ook ontbijten, koffie of thee drinken met iets lekkers erbij of uitgebreid lunchen.
Betje Wolff en Aagje Deken liggen beiden in hetzelfde graf begraven op de oudste particuliere begraafplaats in Nederland, namelijk in Scheveningen aan de Duinstraat/ hoek Prins Willemstraat met de bijzondere naam 'Ter Navolging'. Na enig zoeken vond ik hun grafsteen. Betje stierf op 66-jarige leeftijd aan de gevolgen van uitgezaaide kanker en negen dagen later stierf ook Aagje.
Betje Wolff museum, Middenweg 178, Middenbeemster
Bij Moeders, Middenweg 176, Middenbeemster.
Meer museumtips lezen van Ellie die ze schreef voor Proudies?
