Het is bijna Pasen en naast eieren, de Paashaas en krokussen duikt ook de Matthäus-Passionoveral op. Wist je dat dit stuk nergens ter wereld zo vaak wordt uitgevoerd als in Nederland? De meeste mensen hebben dan ook wel gehoord van dit meesterwerk van de barokmuziek gecomponeerd door Johann Sebastian Bach. Het is dan ook één van de meest geliefde en bekende composities binnen het klassieke repertoire en wordt in verschillende concerthallen en kerken uitgevoerd. Maar waarom gebeurt dit eigenlijk meestal rond Pasen en waar gaat het eigenlijk over?
.png)
De Matthäus-Passion vertelt vrij letterlijk het lijdens- en sterfverhaal van Jezus Christus, zoals beschreven in het evangelie volgens Matteüs. Het verhaal omvat onder andere de veroordeling van Jezus door Pontius Pilatus, zijn kruisiging op Golgotha, en zijn dood en begrafenis. Het stuk duurt in totaal ongeveer twee en een half uur en is verdeeld in twee delen. Het eerste deel eindigt met de arrestatie van Jezus, en het tweede deel sluit af met de dood van Jezus, inclusief de verzegeling van het graf.
Fun fact: The Passion die elk jaar op NPO1 te zien is, is een moderne interpretatie van hetzelfde passieverhaal. Hier wordt dus niet de muziek van Bach gebruikt, maar juist moderne en populaire nummers.
Centraal in het stuk staan de aria's en recitatieven (verhalend gedeelte van een opera) die de emoties en overpeinzingen van de personages uit het passieverhaal uitdrukken. De opera beoogt dan ook een diepgaande spirituele ervaring voor de luisteraar te bieden. Naast muzikale schoonheid heeft de Matthäus-Passion dus ook een theologische en symbolische gelaagdheid.
Bach componeerde de Matthäus-Passion in 1727 voor uitvoering tijdens de liturgische vieringen van Goede Vrijdag in de Thomaskirche en de Nikolaikirche in Leipzig, waar hij destijds werkzaam was. Voor zover we weten, heeft Bach persoonlijk vier uitvoeringen van de Matthäus-Passion in Leipzig verzorgd, die plaatsvonden in de jaren 1727, 1729, 1736 en 1740. Na Bachs dood in 1750 raakte zijn muziek in vergetelheid, maar op 11 maart 1829 leidde Felix Mendelssohn Bartholdy de eerste bekende ingekorte uitvoering van de Matthäus-Passion in Berlijn. Zijn inspanningen zorgden ervoor dat Bachs muziek weer populairder werd en rond 1900 was de Matthäus-Passion een vast onderdeel van het concertrepertoire geworden. Vanaf 1925 begon men te streven naar uitvoeringen die de praktijk van Bach zelf benaderden, in een poging de oorspronkelijke klank van het stuk te herstellen. Momenteel zijn er vele verschillende uitvoeringen van de Passion.
In Nederland worden er talloze uitvoeringen van de Matthäus-Passion gehouden, vaak op prachtige locaties. Een van de meest bekende uitvoeringen is die van de Nederlandse Bachvereniging. De vereniging voert het stuk op verschillende locaties in het land uit, maar gedurende de laatste dagen van maart zijn ze steevast te vinden in de Grote Kerk van Naarden. Dit jaar wordt de uitvoering geleid door de Duitse dirigent Johanna Soller.
Klik hier voor meer informatie.
Een tweede tip is de Matthäus Passion van het Bach Ensemble, die onder andere te beleven is in de Singelkerk in Amsterdam, de Oosterkerk in Doorn en de Grote Kerk in Dordrecht.
Klik hier voor meer informatie.
De laatste en derde tip is de intieme Matthäus Passion, onder leiding van Johannes Leertouwer. Deze uitvoering is onder andere te beluisteren in de Groningse Nieuwe Kerk, Stadsgehoorzaal in Leiden, de Utrechtse Jacobikerk en de Westerkerk in Amsterdam.
Klik hier voor meer informatie.
