Welkom bij het preHistorisch Dorp, waar je een stap terug in de tijd zet en het prehistorische en middeleeuwse leven van dichtbij ervaart. Duik met ons mee in de fascinerende wereld van dit museum en ontdek de unieke ervaring van het huidige middeleeuwse project. Laat je meeslepen door het verhaal van Yvonne Lammers. In de zomer van 2023 woont zij twee maanden lang in het middeleeuwse ambachtenhuis, en haar dagboek neemt je mee op een onvergetelijke reis door de tijd. Lees verder voor deze bijzondere reis door de geschiedenis.
In samenwerking met Eindhoven MuseumIn samenwerking met Eindhoven Museum
.png)
“Er leefde al lange tijd een wens om weer eens een avontuur aan te gaan. Met de kinderen uit huis is daar ruimte voor. Het museum vraagt echter ook aandacht en dus bedacht ik dat het avontuur daar plaats moest vinden. Na meer dan 30 jaar ervaring in experimentele archeologie en levende geschiedenis leek het me mooi om mezelf uit te dagen en te ervaren hoe het zou voelen alle dagen in middeleeuwse omstandigheden door te brengen. Aanleiding voor deze keuze was ook de wens mensen te verbinden en te enthousiasmeren. Experts uit mijn archeologienetwerk en ambachtslieden die voor het museum werken hebben elkaar veel te vragen en te vertellen. Hen samenbrengen is één van de belangrijkste doelen van het project. Tot slot was er een wens om het huis écht tot leven te brengen. Niet als museumstuk, maar als een bewoond huis. Het inrichten ervan met de gedachte er te gaan wonen leidde direct tot andere vragen dan anders.”
Jouw leven in het middeleeuwse ambachtenhuis moet een buitengewone ervaring zijn. Kun je ons vertellen over een specifiek moment dat je bijzonder raakte of dat een diepe indruk op je heeft achtergelaten?
“Wat me het meest raakt zijn wellicht wel juist de overeenkomsten. Het huis is, met alle middeleeuwse attributen, heel duidelijk mijn huis geworden. Op de vuurplaats en het gebrek aan waterkraan of koelkast na, ademt het hele huis mijn eigen sfeer uit. Net als thuis zijn er open keukenplanken, is er een tresoor met een altaar erop, een lange tafel met banken om aan te eten, een fijn aanrecht om aan te werken. Er hangen manden aan het plafond en ik gebruik dezelfde schalen, planken, messen, bekers en bakjes als thuis. Dat zegt wellicht ook iets over het feit dat mijn huisraad nogal historisch geïnspireerd is, maar het deed me heel snel thuis voelen. Of dat een afspiegeling is van het middeleeuwse huis, is natuurlijk de vraag.”
Het dagboek van jouw middeleeuwse ervaring biedt een unieke kijk op de interpretatie van het dagelijkse leven in die tijd. In hoeverre denk je dat het jezelf onderdompelen in het ambachtswerk een weerspiegeling is van de echte middeleeuwse routine?
“Het is duidelijk dat een groot deel van het werk in deze twee maanden niet gedaan hoeft te worden: de moestuin wordt onderhouden door de groenploeg van het museum, ik ben nauwelijks betrokken bij de uitvoering van het weversambacht en ik hoef de velden niet in om mee te helpen op de akkers met de grote oogst. Het is ook lastig bepalen of een ambachtsvrouw dat in het verleden wél moest doen. Hoe de taken verdeeld waren en in hoeverre dat bijvoorbeeld ook afhankelijk was van de samenstelling van het gezin, weten we niet. Ambachtsvrouwen hoefden in het verleden ook niet gezellig te kletsen met bezoekers en hielden geen dagboeken bij, iets wat ik wel doe. Ze gingen wel weer vaak naar de kerk, wat veel tijd opslokte.
Ondanks de veel uitgebreidere kennis die we over de 14e eeuw bezitten dan over bijvoorbeeld de ijzertijd, is het lastig om vat te krijgen op een normaal dagverloop en de indeling van een jaar. Al met al leidt het project daarom vooral tot meer vragen – over dagbesteding, inzet van arbeid buiten het ambacht of het eigen huishouden, over wat je koopt en over wat je zelf regelt en maakt. Ik weet ook niet of een verlenging van dit project tot meer antwoorden zou leiden. De vragen die resten zijn groot en zeer bepalend voor ons beeld van het alledaagse leven in de 14e eeuw.”
Tijdens je verblijf in het middeleeuwse huis in het preHistorisch Dorp werkte je nauw samen met deskundige ambachtslieden en historische experts. Hoe heeft deze samenwerking je inzicht in de middeleeuwse ambachten en cultuur verdiept?
“De discussiemiddagen en samenwerking met experts brengen me veel kennis, maar ook meer vragen. Omdat ik oorspronkelijk prehistoricus ben, ontbreekt het me aan diepgaande kennis van deze middeleeuwse periode. Anderzijds leidt juist dat ook tot vragen die, ongehinderd door wetenschappelijke voorkennis, naar boven komen drijven. Vooraf had ik het idee dat we over deze periode zoveel weten dat het vrij eenvoudig zou zijn om op alle vragen antwoorden te vinden. Het tegendeel blijkt toch het geval. De nuance die nodig is om bijvoorbeeld te bepalen hoeveel voorraden je in huis zou moeten hebben, hoe bepalend de gezinssamenstelling is op het dagelijks werk, hoe de inrichting van het huis er exact uit zou moeten zien, wat de verschillen zijn tussen kleine en grote steden, wat de dagelijkse kost van een ambachtsgezin precies is – we hebben wel aanwijzingen en algemene indrukken, maar een handleiding is gewoonweg niet te maken, ondanks de vele historische bronnen waardoor je het tegendeel zou verwachten. Anderzijds is mijn beeld wel erg veranderd. Misschien omdat ik de prehistorische periode altijd te veel romantiseerde en de middeleeuwen in mijn optiek al te veel een concurrerende, individualistische maatschappij vormde, ben ik verrast door de saamhorigheid die in de discussies naar voren lijkt te komen. De kennis van de 14e eeuw lijkt een samenleving te weerspiegelen waarin slim werd samengewerkt, door gilden en ambachten op te richten, door het landschap en de stad slim in te delen met betrekking tot veiligheid en bijvoorbeeld het gebruik van hout- en voedselvoorziening. Het leven was bovendien veel minder geconcentreerd rond het huis: voor kerk-, markt- en schoolbezoek werden binnen de stad soms redelijk grote afstanden afgelegd. Voor akkers, houtkap en andere zaken waren de dagelijkse afstanden nog groter.”
Levende geschiedenisprojecten kunnen bezoekers een diepere band met het verleden bieden. Welk effect hoop je te hebben gehad op de mensen die het ambachtenhuis hebben bezocht en jouw verhaal hebben gelezen in het dagboek?
“Het zou mooi zijn als ik door middel van mijn ervaringen mensen aan het denken kan zetten. Enerzijds om ervoor te zorgen dat er meer respect ontstaat voor onze middeleeuwse voorouders. Ik merk aan de reacties dat middeleeuwers vaak onderschat worden, terwijl er sprake was van een goed-functionerende en samenwerkende geldeconomie, waarbij de omgeving doelbewust werd ingericht en wetgeving werd gebruikt om veiligheid en eerlijkheid te bewerkstelligen. Anderzijds zou ik lezers en bezoekers willen laten reflecteren op de moderne maatschappij. Is alle properheid niet wat doorgeslagen? Hebben we echt steeds méér energie nodig? Hoe kunnen we verantwoord met ons watergebruik omgaan? Kunnen we weer meer doelbewust en solidair met elkaar samenleven – waarbij de bakker voor iedereen brood bakt, we gereedschap delen met de buurman en elkaar een helpende hand toesteken wanneer daarom gevraagd wordt?”
Welk advies zou je geven aan anderen die geïnteresseerd zijn in het ervaren van levende geschiedenis of die zich willen onderdompelen in een andere historische periode?
“Als je de kans krijgt – doe het en geniet ervan. Besef dat wat je doet slechts een schim is van wat er werkelijk gebeurde, maar dat het je desondanks iets dichter bij de verleden mens zal brengen. Bereid je goed voor, lees je goed in en maak goede afwegingen omtrent wat voor jou belangrijk is, afhankelijk van je hoofdvraag. Zo heb ik ervoor gekozen wel mijn medicijnen te gebruiken, mijn tanden te poetsen, van leidingwater gebruik te maken en gelzolen in mijn schoenen te dragen. Ik wilde voorkomen dat fysiek ongemak de hoofdtoon zou voeren. Voor mijn project vond ik het uitvoeren van de activiteiten die een middeleeuwse ambachtsvrouw in de zomer, en het delen daarvan met het publiek, belangrijker dan het testen van hoe mijn lichaam op deze activiteiten en omstandigheden reageerde.”
Hoe heeft deze ervaring je perspectief op het heden veranderd en welke impact heeft het gehad op je eigen leven en kijk op geschiedenis?
“Nog meer dan voorheen zal ik me na dit project bewust zijn van het feit dat het leven draait om de kleine dingen. Onze menselijke impact op de omgeving is in de moderne tijd erg groot geworden. Ik vraag me steeds meer af of dat nodig is. Het is belangrijk meer contact te maken met anderen, om hulp te vragen en te geven, maar het is in mijn optiek wel van belang dat dat contact echt waardevol is: diepgang in het delen van kennis en kunde, het inspireren en betekenis geven. Dichterbij huis is het fijn om weer te herontdekken dat kleine gebaren zowel de gever als de ontvanger blij kunnen maken. Het leven versimpelen, door zuiniger om te gaan met spullen, water en energie leiden enerzijds tot de ruimte die daar voor nodig is en anderzijds tot een bewustere en duurzamere levenswijze. Hoewel dat waarschijnlijk niet tot de middeleeuwse doelen behoorde, kan het verleden zeker inspiratie leveren om in combinatie met de kennis van nu het roer om te gooien en te werken aan een wereld die ook voor de toekomstige generaties leefbaar en bijzonder is.”
Afsluiting
“Het preHistorisch Dorp biedt een buitengewone ervaring voor geschiedenisliefhebbers en nieuwsgierige geesten die zich willen onderdompelen in het prehistorische en middeleeuwse leven. Door levende geschiedenisprojecten zoals het huidige middeleeuwse project, worden bezoekers getransporteerd naar een andere tijd en kunnen ze leren en ervaren hoe het was om in het verleden te leven. In het museum vind je nog veel meer mensen zoals Yvonne: ze wonen er echter niet alleen dag en nacht, maar bieden tijdens openingstijden bezoekers een blik in het leven van een prehistorische jager, vroegmiddeleeuwse boogschutter of dat van een middeleeuwse ambachtsman.”
Wilt u ook verder deel uitmaken van deze unieke reis door de tijd? Houd het dagboek van Yvonne Lammers in de gaten om een voorproefje te krijgen van de middeleeuwse ervaring of bezoek de website van het preHistorisch Dorp en koop uw tickets om het openluchtmuseum zelf te bezoeken.
