Met je Apple Watch of Garmin kun je tegenwoordig je eigen lichaam onder het vergrootglas leggen: bloeddruk, hartslag, slaapritme, stressniveau, je kunt van alles meten. Maar kunnen die wearables ook een rol spelen in het voorkomen van (ouderdoms)ziektes? Verouderingswetenschapper David van Bodegom over hoe slimme apparaten ons gezonder kunnen maken.
‘De belangrijkste risicofactoren voor onze gezondheid zijn voeding en beweging. Dat weten we natuurlijk allemaal al jaren, maar toch gaat het ergens nog steeds niet goed. Ondanks de leefstijladviezen uit het Nationale Preventieakkoord om de Nederlander gezonder te maken, leven we nog altijd te ongezond: 50 procent van de volwassenen kampt met overgewicht. Willen we daar verandering in brengen, dan moeten we beter naar ons eigen lichaam kijken. Een wearable kan daarbij helpen.’
‘Een goed voorbeeld van een wearable waarmee je direct kunt zien wat zich in je lichaam afspeelt, is een glucosepleister (CGM). Met die pleister kun je realtime je suikerspiegel monitoren en de effecten aflezen van wat je eet. Eet je een schaaltje cruesli, dan laat een grafiekje op je telefoon je onverbiddelijk de waarheid zien: een suikerpiek. Op de lange termijn kunnen die leiden tot nare ontstekingen in je lichaam. De kunst van het gezond blijven is dan ook om binnen de lijntjes te blijven door je voeding daarop aan te passen.’
‘Als consument worden we voortdurend op het verkeerde been gezet. Overal om ons heen zien we hippe drankjes en etenswaren die gezondheidsvoordelen beloven: 0%-zuiveldrankjes, biertjes zonder alcohol, ultra-processed food. Maar waar vetten en alcohol worden weggelaten, daar worden andere ingrediënten toegevoegd, zoals suiker. De meeste dieetadviezen en voedingsschema’s zoals de Schijf van Vijf zijn bovendien geformuleerd voor de gemiddelde Nederlander. Maar bestaat die? Voedingsonderzoeken laten zien dat ‘one size does not fit all’.
‘Lichamen kunnen afwijkend reageren op een identieke maaltijd. Dat kun je met de glucosemeter vrij eenvoudig meten. Bij de ene persoon ontstaat na het eten van een koolhydraatrijke maaltijd bijvoorbeeld een piek, terwijl de suikerspiegel bij de ander in horizontale richting beweegt. Dat hoeft niet te betekenen dat we met 7 miljard verschillende dieetadviezen moeten werken. Wel dat je zelf ongeveer kunt bepalen in welke subcategorie je past. Een beetje zoals we dat doen met schoenmaten.’
‘Ook andere wearables zoals smartwatches en smartphones leveren relevante gegevens over onze dagelijkse gezondheid. Je kunt van alles meten: hartslag, hoeveelheid beweging, valrisico, zuurstofverzadiging van het bloed – een belangrijke indicator voor infecties – en slaapritme. Ook kun je hart- en vaatindictatoren zoals polsritme in rust, stressniveau en zelfs arteriële fibrillatie (FDA-gecertificeerd) detecteren. Door verstandig met je eigen gezondheid om te gaan en tijdig bij te sturen, kun je een bezoek aan de dokter of diëtist voorkomen.’
‘We willen van ziektezorg naar gezondheidszorg. Dat betekent dat we ziektes moeten voorkomen door gezonder te leven en voedsel te eten dat beter aansluit bij de wensen van ons lichaam. Die verantwoordelijkheid ligt voor een groot deel bij onszelf. Maar de zelfmeetgegevens kunnen ook voor zorgprofessionals van grote waarde zijn. Een mooi voorbeeld is The Box, ontwikkeld door LUMC cardiologie. Dat is een pakket met verschillende meetapparaten die de patiënt thuis inzet, zoals het meten van je bloeddruk of het maken van een hartfilmpje. Op die manier werken burger en zorgverlener samen aan een betere gezondheid of sneller herstel.’
Dit artikel is gepubliceerd in samenwerking met de Leyden Academy on Vitality and Ageing.
